درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

درجی، به طالقانی یعنی: دریچه سقفی خانه‌های قدیمی که رو به نور و هوای تازه باز می‌شد و نقش پررنگی در معماری، فرهنگ، افسانه‌ها و مراسمهای طالقانی دارد.

درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

درجی، به طالقانی یعنی: دریچه سقفی خانه‌های قدیمی که رو به نور و هوای تازه باز می‌شد و نقش پررنگی در معماری، فرهنگ، افسانه‌ها و مراسمهای طالقانی دارد.

درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

دوست عزیز سلام

طالقان، ولایتی اصیل و ریشه دار، با مردمانی نجیب و آرام و فرهیخته و فرهنگی غنی و ناب و بی‌بدیل است.
از نظر جغرافیایی، طالقان را نگین رشته کوه‌های البرز می‌دانند. دیاری محصور در کوه‌های جنوبی مازندران و گیلان، همسایه با کرج و الموتِ قزوین. با فاصله 166 کیلومتری از تهرانِ پایتخت.

این دیار، 86 پارچه آبادی دارد که برخی از روستاهای آن، به دلایل فرهنگی (مثل: روستای اورازان - زادگاه جلال آل احمد که کتابی هم به همین نام دارد) سیاسی مذهبی (مثل: روستای گلیرد - زادگاه آیت الله طالقانی، جاذبه‌های توریستی (مثل: روستای کرکبود - آبشار کرکبود و روستاهای حاشیه سد طالقان) و دلایل دیگر، آوازه‌ای جهانی دارند.
همچنین یکی از مرموزترین روستاهای ایران که به "ایستا" معروف است و در خود طالقان به "ترک آباد" شهرت دارد، در آن واقع شده است.

امّا بیشترین شهرت طالقان، مربوط به مفاخر و بزرگان آن است. از ابوذر زمان (آیت‌الله سید محمود طالقانی) و نویسنده خسی در میقات (مرحوم جلال آل احمد) گرفته تا شهید تیمسار فلاحی، دکتر حشمت، درویش خانِ اهل موسیقی و زنده یاد مریم میرزاخانی که مشتی است نمونه‌ی خروار در ذکر مفاخر و بزرگان طالقان.

ناحیه طالقان، زیستگاه حیات وحش وگونه‌های متنوع گیاهی است که واجد ارزش‌های تفرجگاهی هستند.
طالقان به غیر از آثار ارزشمند طبیعی که درخود جای داده‌است، اماکن زیارتی و تاریخی ارزشمندی نیز دارد که بر جاذبه‌های آن می‌افزایند.

زبان مردم طالقان از ریشه های فارسی - تاتی است.
ما در اینجا گرد هم جمع شده‌ایم تا طالقان خود را بهتر شناخته و در جهت احیای فرهنگ و زبان خود گام برداریم.

تمام تلاش و همت ما بر این است که زبان و فرهنگ و خاک طالقان عزیزمان، از هر گزند و آسیب، محفوظ بماند.

خُجیره هم زبانان، البرزیانِ نازنین، شمایی قدم مایی چُشمی سر.
به خودمانی زبان گپ بَزنیم تا ماندگار بُمانه.


برای ارتباط با ما
از طریق ایمیل به آدرس taleghanidarji@gmail.com مکاتبه کنید.

طبقه بندی موضوعی
بایگانی

داستان رویای سفر طالقان - قسمت دوم

جمعه, ۱۷ شهریور ۱۳۹۶، ۰۳:۱۴ ب.ظ


بگوتوم آها بشنُوِستوم، اما شما گو آدومین!
بگوووت: پس میخاس فرشته باشیم! چپاک مایی ب تهریف کورد دیروز چی گردی. بَدییِی چپاک ت د رد گردی، تعجب نکوردی؟؟؟
بگوتوم: آها تعجُبی دِ میخاس شاخ درآوروم
بگوت: همین دی هیچکس نمیتان ما ر بِینَ هیچکس، اما هر چند سال یک بار ، یکی میا تیی شارین که ما رِ مینَ. یهنی خداجان اونِ مامور مینه بیا مایی ور، ما دی اگر کاری داشتیم اونی بِ میگیم اون دی کمک مینَ.
مثلا آخرین بار پِنجاه سال پیش یه مردک بیامه ، اما چپاکِ خیرناخورد اونِ فراری هادا
هی بگوووت من بَگوم من بگوم، بگوتیم بگو اون دی همه چی رِ خُراب کورد
البت سعید جان من چپاکِ هر بار یه کاری بِ میرسانوم میدانوم اون کاری فاتحه رِ باید بوخانوم اون روز دی نمیدانوم چجور مِنِ خام کورد
بگذریم
بفهمسی چی گردی؟؟؟؟؟

بگوتوم: خودِت بگوتی مردِک پِنجاه سال پیش بیامه اما شما که کال جوانین چجور میبو؟!
بگوووت: ما همیشه کال جوانیم تا وقتی مردم طالقانی گپ بَزنن ما دی دریم.
بهت زده بیوم، نمیدانستوم چی بَگوم
گرِمک بگوووت: بفهمسی؟؟؟؟
میخاسوم گپ بزنوم اما زبانوم نمیچرخی
گرمِک گو انگار منی جواب دِ نا امید گردی بِ بگوت: جواک و چپاک پایسین دیر گردی.
چپاک پایس دی، پایس بشیم شاید اون سرنگونِ گوساله رِ گو دیروز رم هادای پیدا کنیم.
ای خاکِی
این لتازه ای بِ وقت میندام و تربیتش میکوردوم حلا درخت گردی بَ اما تو هیچی نگردیی!، پایس بشیم
چپاک بگوت: خا حلا پیدا مینیم گوساله رَ
بعد پایسا مِنِ بگوت خداحافظ ، مایی ور بیا خوشحال میبیم.

سه تا براران خداحافظی کوردِن و بشییِن مِن بماندوم و صنومبر، صنومبر بگوت منی وچکان هر کدام اون یکینی همراه فَرْخ مینن، چپاک وِشیل هسته همِش خُرابی چال میارَ همِش اونی هوا ر باید بداریم! جواک دل خیک هسته همِش میخا کَفنِ خیکِشِ پر کنَه! اینانی میان گرمک عاقل هسته اینانی هوا رِ دی دار. تو ناهار میمانی یا میشی؟
اندی فکری بیوم نشنوستوم، فقط سرِمِ تکان هادام و پایسام، راهی میان همِش فکری بیوم.
برسیوم خانه ناهار گو  باخوردوم، نمازیر پایسام بشیوم اونانی سمت.
درِشان همیشه ای شارین نیم ازگل ب، در واکوردوم و بشیوم داخل، من که بدییِن تعارف کوردن بنیشتوم

گوساله رِ پیدا نکوردی بییِن ، گرمک دبَ چپاکی همراه دهوا میکورد
گرمک بگوت: چه ب اندی مست مستی مینی برار، اندی که مِن ت ر کار یاد هادام اگر یه داهولِ کار یاد هادا بیوم الان آدوم گردی بِ، چندی من تیی حرص باخوروم.
چپاک بگووت: خب من چوکونوم؟ شوکی ناخوتی بیوم اندی خو بکوتاندوم هلاک گردیوم.
چند دقیقه باخوتوم، اما سرنگون گوساله رِ بگوتوم جایی نشو اون اطاعت نکورد و دَرش من مقصروم؟
بگوتوم عزیز جان مِنِ خو دَرَ ، میخوسوم زودترکی دی پامیسوم، جایی نشیا ! قدتی قربان بشوم
خب گرمک جان حلا اون سرخور منی حرفِ اطاعت نکورد و دَرش مِن مقصروم؟؟؟؟

گرمک جاش دِ پایسا بش چپاکی روبرو چوشمانشی میان نگاه کورد و بگووت وقتی که بمیریم همه چیزمان ایجه مینگنیم میشیما. آخه این سرنگونِ عقلتِ استفاده کن! اینِ که نمیتانی خودتی همراه ببری اون دنیا یک کمِک اون دِ کار بَکش. آخه دربکت، گوساله مایی حرفِ میفَهمَ؟

چپاک خودِشِ جمع وری کورد و بگوت چه ب نمیفهمَ؟ من اونی بِ قصه دی میگوتوم، هیچ وخت دی اعتراض نمیکورد!

گرمکِ کارد میزییی خونِش در نمیامه
بگوت: همون روز ک گوساله رِ میبَردی، خودومی همرا بگوتوم یه خُرابی چال میاری. اما امیدوار بیوم اون بیصحبِ عقلتی پلاستیکِ واکن اون دِ کار بکشی اما اشتباه کوردوم. عقلتی کارگران همیشه ای شارین مرخصی درِن.

چپاک بگوت: ماهارجان بگو منی همراه این گپانِ نزنَ، مگه من اونی خجیر اداش نیوم؟

صنومبر بگوت: وسِ دی اندی همدیگری همرا دهوا نکنین. مهمان داریم نمیخا مهمان د پذیرایی کنین؟

جواک اسم پذیرایی که بیامه، فنری شارین جاش دِ پایسا
بگوووت: من میشوم خوراکی بیاروم و بش تا خوراکی بیارَ.

گرمِک یه نگاه ماهارشِ کورد و بگوت: حلا اگه میگوتن برارت اژدهایی دهنی میان دَرَ اینجور پانمیسا ! خیکشی پا وسط دباشَ زرنگ میبو. غیر از این باشَ یهنی خوراکی وسط دنباشَ تنبل میبو. صداش دی مینی و کارش دی داری، ت ر نگاه نمینَ!

ماهار بگوت: همه ر میدانوم ، اما حرص ناخور اینان تیی برارن دی، هواشانِ بدار.

جواک خودشی همراه میوه و کُلاس بیارد همینجور که میامه دهنش دی تکان میخورد. واقعا شکمو بَ بیامه بنیشت
صنومبر لور بیارد سفره ر دی پهن کورد هم میوه باخوردیم هم کلاس و لور اما جواک امان هانمیدااااااا
سرنگون تراکتوری شارین سفره رِ درو میکود. ما سفره دِ فاصله بیتی بییِم ، اما جواک کوتاه نمیامه!
گرمک دی بیچاره حرص می خورد. یه چی بگوت من دی خنده کوردوم
گرمک بگوت: جواک جان؛ اون دفه یادته اندی باخوردی نتانسی پایسی من و چپاک زیر بغلتو بیتیم و پایسای؟  ایندفعه ما دی نمیتانیم بشو دونفر پیداکن بیان جرثقیلی همرا ت ر جوعر کنن.
جواک همینجور که دهنش پر ب، یه نگاه کورد و بگوت من گو چیزی ناخوردوم!

گرمک بگوت: آها، فقط هشت تا  کلاس باخوردی
جواک بگوووت ای امااان منی لقمه ان میشموری
گرمک بگوت: شمردن نمیخا ، صنومبر ده تا کلاس دبست، ما چهار نفر دوتا باخوردیم بقیه ر دی تو باخوردی. باد تو رو بیوفته جواک...
غذایی که یه روز تو میخوری برابری مینه با جیره دو روز یه پادگان!
جواک همینطور دهانش پر ب بگووت خا تو منی گته براری، الان سفره رِجمع مینوم.
سفره که جمع گردی صنومبر مایی ب چایی بریخت و هادا جواک بیاره.

گرمک منِ بگوت خب حلا بگو بینوم مایی ب میخا چو کونی؟
بگوتوم خودتان کاری ندارین؟ خودتان بَگین
گرمک بگوت راستش ما فکرانمان کوردیم. بگوم چی میخایم؟
بگوتوم: آها
بگووت: ما ر ببر عروسی

- عروسی؟ ببرمتان عروسی مگه خودتان نمیتانین بَشین؟ مگه همه جا نمیشین؟ خب عروسی دی بشین!

گرمک بگوت: نه عروسی و عزا نمیتانیم بشیم. یعنی تنها نمیتانیم بشیم. اجازه نُداریم!

جواک بگوت: ما رِ ببر عروسی

یه کَمکی فکر کوردوم و بگوتوم: مشکلی پیش نمیا؟
همگی با هم بگوتن نه
صنومبر با خوشحالی بگووت: یعنی ما رِ میبری عروسی پسر جان؟
بگوتوم آها
صنومبر بگوت: حلا چی تُن کنوم
بگوتوم: یعنی شما که هر چن سال یه بار یکی شما ر مینِ و شمایی ور میا درخواستتان عروسی هسته؟
آها چون ما هیچکداممان تابحال عروسی نشیییم ، یعنی ایجه عروسی نشییم ، آخه ما گو ایجه کسی رِ نداریم. خودمانی شهری میان هم عروسی داریم هم یالدی داریم.

بگوتوم: خا، غروب میام شمایی دومال بَشیم، آماده گردین مِنِ معطل نکنین
بگوتن: خا ما غروبی بِ آماده ایم.

بَشیوم خانه، اکبر آقا و پییروم ماشین سرسایگری میکوردن. آخه فردا میخاس وگردیم من دی بشیوم خانه ای میان
ماهاروم بگووت معلوم هسته کوجه دری بگوتوم وازی میکوردوم
ماهاروم بگوت خا بشو استراحت کن، بعدش دی پایس لباسانتِ تُن کن بشیم عروسی
بگوتوم: خا

خوابوم نِمیت دوساعتی ک استراحت کوردوم پایسام آماده گردیوم
شِلوار جوراب کت یکی یکی تُن کوردوم و آماده عروسی گردیوم.

بَشیوم پییرومی وَر ، بگوتوم: من بشوم

پییروم بگوت کوجه بشی؟
بگوتوم: عروسی، بگوت: نه همدیگری همراه میشیم.

دنبال یه بهانه رفتنی بِ میگشتوم گو بهانه یادوم کَت بگووتوم: پییر جان میخا بشوم عروسی سرا کمک.
پییروم بگوت: این گردی، بشو خدا به همرات پسر جان.
 
خداحافظی کوردوم و راه کتوم
بشوم چپاک شانی ور.

دری دم برسیوم در همیشه ای شارین نیمه باز بَ. درِ واکوردوم یه یاالله بگوتوم و بشیوم داخل تقریبا آماده بییِن
جواک دب جورابانش پا کُنَ
صنومبر حاضر و آماده بنیشتی ب
گرمک زُلفانِشِ شانه میکورد
چپاکِ فقط نمیدیوم
جلوتر بشیوم احوالپرسی میکوردوم که سر و کله چپاک دی پیدا گردی اما تنها نبه

یه وچه چپاکی همراه ب یه وچه یِ تقریبا یه ساله. خُشکوم بزی!
وچه کوجه د بیامه اینان گو کوچیک وچه نداشتِن
چپاک بگوت بیا، بیا سلام کن مهمان داریم وچه بیامه یه ساله وچکانی جور صدای نامفهمومی درآورد
چپاک دی بگوت سعید جان وچه سلام کورد

بگوتوم: علیک
گرمکِ نگاه کوردوم بفهمس سوال داروم بگوت منی همرا بیا
بگوت: وچه ر دی میبریم عروسی. بگوتوم: وچه کوجه د بیامه؟ ای اماااااان!!

منِ ببر اتاقشانی انتها یه چادر شب دیواری دم اوزان ب

بگوت: اول تو چادر شبِ کنار بَزن. کنار بزیوم پشتش دیوار بَ
بگوتوم: مِنِ مضحکه مینی؟!
اصلا این چادر شب دیواری سر، چه مین؟َ بگو بشو کنار حلا بییَس من چادر شب کنار بزَنوم.
چادر شبِ کنار بزی

وااااااااااای خداجااااااان

چیزی رِ که میدیوم باور نمیکوردوم

یه در خودشانی خانه ای دری شارین
اوجه دبَ همونجور نیمه باز
تعجبی دِ دبوم شاخ درآوردوم
صدام میلرزی بگوتوم ایجه کوجه هسته
گرمک بگوت درِ باز کن
به زور دستوم جوعر میامه
دستومه جوعر آوردوم همون لرزشی همرا درِ هُل هادام، واگردی
چیزی که میدیوم رِ باور نمیکوردوم
در به یه میدان وا میگردی

یه خجیر حوض اونی وسط دبَ و اطرافش خانه ب
آدومان دی رفت و آمد میکوردن
گرمِک بگوت این مایی شهر هسته
هر وقت دلمان تِنگ گرده میشیم
همشهریانمانی ور
اون وچه دی منی خاخورزا هسته
ماهارش همین شهری میان زندگی مینه
دلمان وچه ای ب تِنگ هایتی ب
بگوتیم وچه ر بیار مایی ور دباشه.

همینجور خیره اون دروازه و شهر نگاه میکوردوم گو گرمک درِ دَبَستا.
بگوتوم ای امااااان بییَس دروم نگاه مینوم
گرمِک بگوت وسَ
چادر شبِ بنگت. رو وگردییم ولی هنوز تعجب منی جانی میان دبَ.

بیامییم بقیه ای ور
وچه یه چیز مبهمی بگوت
چپاک بگووت ماهار جان وچه گرسنه هسته اون بپَتِ سیب زمینی رِ هادین باخورَ
چپاکِ بگوتوم تو وچه ای زبانِ میفهمی؟ بگوت من و جواک آها میفهمیم.
گرمک بگوت بشیم، راه کتیم همینجور که میشییم، گرمک چپاکِ بگوت وچه تییی و باشه تو وچه ای مسئول هستی وچه که بِشنووس یه چی بگوت جواکِ خنده بِیت
اندی بَخندی دبَ لاپ گرده.
بگوتیم چه ب میخندی؟ بگوت میدانید وچه چی بگوت؟ چپاک بگوت: نمیخا بگی من گو بفهمسوم حلا وچه یه چی بگوت! خب وچه هسته دی نمیفهمَ.
گرمک اشاره کورد که یعنی جواک بگو چی گردیَ
جواک که همینجور میخندی بگوت:
وچه میگو منِ اینی دست هاندین
این سرخور شِلوارشِ دی نمیتانه بدارَ!

یه دفعه همه بزییِن زیر خنده
خودِ چپاک دی بَخندی

گرمک بگوت:
حرف راستِ وچه دِ بشنو
وچه دی بفهمس تو وشیل هستی
خداجان دی از سر مرام و معرفتش تِ رِ روزی هامیدیه وگرنه خیلی وخته ت دِ ناامید گردیه!

صنومبر بگوت:
خا حلا ت دی شُلُخی نکن.
چپاک بگوت خودوم وچه ر میداروم قول هامیدیوم مست مستی نکُنُم، حواسومه جمع مینوم.
جواک بگوت: من دی هواش داروم

گرمک بگوت آها،
تو غذا ر بِینی همه چیز فراموش مینی.
ولی چپاک سرخور این یه بار دی اهتماد مینوم
وچه ر تیی ور دباشه اما هواش بدار، امانت هسته

هی خودتی همرا بگو:

من وشیلی نمینوم

من وشیلی نمینوم

خا؟؟؟؟

شاید اثر کنه!
برار جان وچه امانت هسته هواش بدار

چپاک بگوت: خاجان
خیالت راحت وچه ای هوار ر داروم

گرمک بگوت خیرناخورد این جمله ر نگو هر وقت منِ میگی خیالت راحت
میدانوم کارِ خُراب مینی!
ولی عیب نداره، چاره ای نی
خودوم دی هواتِ داروم.

بشیم راه کِتیم راهی میان گرمک د سوال کوردوم پییرتان کوجه در؟
اصلا دَرَ؟ یا موقوف گردیه؟ بگوت: در
کوهی میان مالانی وَر درَ

بگوتوم این وچه اسم نداره بگوت داره ولی عادت کوردیم بَگیم وچه.

اسمش اونک هسته
بگوتوم: خا

برسییم عروسیی سرایی دری دم.

گرمک بگوت تا مادامی که عاروسی تمان نگردی باشه، همه ما ر دی مینن.
بگوتوم: خا، توکِمِ ببردوم گوششی ور، بگوتوم قدتی قربان فقط این چپاکی هوا ر بدار خُرابی چال نیارَ.

گرمک چپاکِ بگوت:
برار جان یه لطفی کن،
میخا خاطره ساز گردی؟؟
چپاک بگوت: خاطره ساز؟؟؟؟

آها آها من میخام خاطره ساز گردوم
بگو بینوم

گرمک بگوت: بیا و امشو برای اولین بار زندگیتی میان خُرابی نکن
میدانوم تیی بِ سخت هسته
اما بیا و امشو وشیلی نکن!

همونی که بگوتوم، هی بگو

من وشیلی نمینوم

من وشیلی نمینوم

چپاک بگوت خا
حلا بشیم عروسی منی دل او گردی

گرمک بگوت خا، بشیم داخل، صنومبر بشی زناکانی میان.

من دی گرمک و چپاک و جواک و اونکی همرا بشییوم مرداکانی میان.

بهمن عمو عروسی پییر منی همرا ماچه و بوسه کورد و بگوت آقایانه معرفی  نمینی؟

ماندوم چی بگوم بگوتوم آقا چپاک منی رفیق هسته
باقی دی اونی خانواده طالقان بیامی بِن امروز بیامییِن منی ور
من دی با اجازه شما اوشانِ بیاردوم عروسی
بهمن عمو بگوت تی یی رفیقان منی رفیق دی هستِن خوب کاری کوردی

بفرمایین وچِکان شما دِ پذیرایی کُنِن
جواک بهمن عمو ر نگاه کورد و بگوت ما رِ میخا پذیرایی کنین؟
یهنی میخا ما ر خوراکی هادییِن؟؟

گرمِک یه سُقُلمه بزَی بِ جواک
بعد جواکی دستِ بکشی ببرد داخل

بگوت برار جان یه لطفی کُن اون کَفَنِ خیکتی هوا ر بدار
مایی آبرو رِ ببردی.
چندی شما دو تا براری حرصِ باخوروم
اونِک یه چی بگوت
گرمِک بگوت چپاک اونک چی بگوت
چپاک بگوت اونِک میگو گرمِک جان تی یی جا بهشت اون جوعرترانِ بهشت هسته
خداجان اینی واسان گو این دوتا  ر تحمل مینی
 دوتا بهشت دی ت رِ هادییه کم هسته

برار نییِن گو!

ادامه دارد...

این داستان در کانال طالقانیها منتشر شده است.


نظرات  (۱)

داداش این به چه زبونیه؟ گیلکیه؟!! 
پاسخ:
خیر، طالقانیه. با گویش خاص روستاهای بُزَج و سِگران
چون در مقایسه گویشهای مختلف روستاهای طالقان با هم، اندکی تفاوت مشاهده می شود. (در عین چارچوب کلی یکسان و لغات مشترک و شباهتهای غالب)

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">