درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

درجی، به طالقانی یعنی: دریچه سقفی خانه‌های قدیمی که رو به نور و هوای تازه باز می‌شد و نقش پررنگی در معماری، فرهنگ، افسانه‌ها و مراسمهای طالقانی دارد.

درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

درجی، به طالقانی یعنی: دریچه سقفی خانه‌های قدیمی که رو به نور و هوای تازه باز می‌شد و نقش پررنگی در معماری، فرهنگ، افسانه‌ها و مراسمهای طالقانی دارد.

درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

دوست عزیز سلام

طالقان، ولایتی اصیل و ریشه دار، با مردمانی نجیب و آرام و فرهیخته و فرهنگی غنی و ناب و بی‌بدیل است.
از نظر جغرافیایی، طالقان را نگین رشته کوه‌های البرز می‌دانند. دیاری محصور در کوه‌های جنوبی مازندران و گیلان، همسایه با کرج و الموتِ قزوین. با فاصله 166 کیلومتری از تهرانِ پایتخت.

این دیار، 86 پارچه آبادی دارد که برخی از روستاهای آن، به دلایل فرهنگی (مثل: روستای اورازان - زادگاه جلال آل احمد که کتابی هم به همین نام دارد) سیاسی مذهبی (مثل: روستای گلیرد - زادگاه آیت الله طالقانی، جاذبه‌های توریستی (مثل: روستای کرکبود - آبشار کرکبود و روستاهای حاشیه سد طالقان) و دلایل دیگر، آوازه‌ای جهانی دارند.
همچنین یکی از مرموزترین روستاهای ایران که به "ایستا" معروف است و در خود طالقان به "ترک آباد" شهرت دارد، در آن واقع شده است.

امّا بیشترین شهرت طالقان، مربوط به مفاخر و بزرگان آن است. از ابوذر زمان (آیت‌الله سید محمود طالقانی) و نویسنده خسی در میقات (مرحوم جلال آل احمد) گرفته تا شهید تیمسار فلاحی، دکتر حشمت، درویش خانِ اهل موسیقی و زنده یاد مریم میرزاخانی که مشتی است نمونه‌ی خروار در ذکر مفاخر و بزرگان طالقان.

ناحیه طالقان، زیستگاه حیات وحش وگونه‌های متنوع گیاهی است که واجد ارزش‌های تفرجگاهی هستند.
طالقان به غیر از آثار ارزشمند طبیعی که درخود جای داده‌است، اماکن زیارتی و تاریخی ارزشمندی نیز دارد که بر جاذبه‌های آن می‌افزایند.

زبان مردم طالقان از ریشه های فارسی - تاتی است.
ما در اینجا گرد هم جمع شده‌ایم تا طالقان خود را بهتر شناخته و در جهت احیای فرهنگ و زبان خود گام برداریم.

تمام تلاش و همت ما بر این است که زبان و فرهنگ و خاک طالقان عزیزمان، از هر گزند و آسیب، محفوظ بماند.

خُجیره هم زبانان، البرزیانِ نازنین، شمایی قدم مایی چُشمی سر.
به خودمانی زبان گپ بَزنیم تا ماندگار بُمانه.


برای ارتباط با ما
از طریق ایمیل به آدرس taleghanidarji@gmail.com مکاتبه کنید.

طبقه بندی موضوعی
بایگانی

۱۸ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «فرش و قالی طالقان» ثبت شده است

هنری گسترده زیر پا

شنبه, ۲۲ مرداد ۱۴۰۱، ۱۱:۴۹ ق.ظ

از صنایع دستی طالقان، قالی، قالیچه، جاجیم، گلیم و نمد می‌باشد.

فـرش طالقـان در زمـره فرش‌هـای روسـتایــی و درشت بافت می باشد که در بافت آن از گره متقارن استفاده شده است. ایـن فـرش تـک پـود بـوده و چله کشـی آن بـه روش ترکـی بـر روی دار عمـودی از جنـس چـوب انجـام می‌گیرد. الیـاف چلـه و پـود از جنـس پنبـه بـوده کـه از شـهرهای نزدیـک تهیـه می‌شود و در رنگـرزی نیز عمدتاً رنگ‌هـای طبیعـی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نقش‌مایه‌هـای فـرش طالقـان عبارتند از: نقـوش گیاهـی، نقـوش حیوانـی، نقـوش انسـانی، نقـوش برگرفته از طبیعت، نقـوش برگرفتـه از اشـیاء و نقـوش ابتـکاری.

فـرش طالقـان درشـت بافت بـوده و دارای رج شـمار بیـن 20 تـا 30 گـره اسـت کـه بـه سـلیقه و کیفیـت بافـت بافنـده بسـتگی دارد. البتـه فرش‌هایــی بـا رج شـمار کمتـر یـا بیشـتر نیـز دیـده می شـود، ولـی عمومیـت نـدارد. در فـرش طالقـان نـوع گـره، متقـارن یـا ترکـی اسـت. در گذشـته گـره فقـط به وسـیله دسـت زده می شـد ولـی بعدهـا بعضـی از بافنـدگان از قـلاب بـرای زدن گـره اسـتفاده کردنـد.

عمده ترین ابزار قالی‌بافی در طالقان: دفتین (خفت)، قیچی (مقراض)، چاقو (کارد)، مَکو هستند.

با سپاس از خانم‌ها پریدخت و فاطمه علی‌شیری

 

۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ مرداد ۰۱ ، ۱۱:۴۹
درجی طالقانی

آلبالو یا آلبالو شوش؟

سه شنبه, ۱ تیر ۱۴۰۰، ۱۲:۱۴ ب.ظ


به جایِ آلبالو شوش

یه بادیه از خودِ آلبالو بیور

با سوسُرکی نمک!

 

امضاء: دله خیکانِ طالقانی درجی

آلبالوشوش: چوب تَرکه آلبالو که وسیله مهمی برای تنبیه بدنی است!

سوسرک: چشمه و معدن نمکِ روستای وشته طالقان

 

 

این دی نصیحت آقامعلمِ درجی:

عِزیزجان، مـردُمی دارانَ دست دُرازی نکنیم

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۱ تیر ۰۰ ، ۱۲:۱۴
درجی طالقانی

گلیم طالقانِ جان

دوشنبه, ۲۰ مرداد ۱۳۹۹، ۱۱:۴۶ ق.ظ

 

دستبافته‌هایی از تارِ عشق و پودِ زیبایی

هنرِ پنجه‌های صبورِ مادری از دیارِ طالقان: بانو کبری سادات میرقادری از روستایِ اورازان

خدا همه‌تانِ بُوداره

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۰ مرداد ۹۹ ، ۱۱:۴۶
درجی طالقانی

مثل شَهرو ساده و پاک، خانه‌مان جای صدا بَ
یه نمکدان و دو تا نان، میون سفره‌ی ما بَ

هرچی بُگذشت، ساده ماندیم، هنو دی مثلِ قدیمیم

اهل این آب و هواییم، مهمانِ همین گلیمیم

 

 

 ایده گرفته از شعر آقای یغما گلرویی
 عکس از: آقای منوچهر - گلیم هشتاد ساله بافتِ طالقان

گروه تولید محتوای درجی

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۳۰ ارديبهشت ۹۹ ، ۱۰:۴۸
درجی طالقانی

قشنگه طالقانی قشنگه قالیچه‌هان

سه شنبه, ۲۰ اسفند ۱۳۹۸، ۰۸:۳۸ ق.ظ

 

اگر چه شاعر میگو:

اُتاقانی کَفان، ماشینی فَرشَه                  نَمَدمالی دیگه، یادان دِ دَرشَه

اما هنو در طالُقان‌جانُمان، چنین فرشهای خوشگلی بُبافت میبو. تازه رنگ سال دی هَسته.

 

 

این دی یه قدیمی قالیچه که بانوی هنرمند طالقانی، مادر آقای مهدی رضاخانی با سرپنجه عشق و هنر بُبافتیه و از خود به یادگار بِنگیه.

 

فرش دستبافت طالقان خدایی قشنگه

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۰ اسفند ۹۸ ، ۰۸:۳۸
درجی طالقانی

معرفی دو کتاب مفید

سه شنبه, ۲۳ مرداد ۱۳۹۷، ۱۱:۳۷ ق.ظ


کتاب نگاهی به آداب  و سنت ها و فرهنگ مردم روستای حسنجون و سید آباد طالقان

به قلم خانم فاطمه پورر ستگار

علاقمندان به خرید کتاب با شماره 09123692342 تماس حاصل نمایند.




همشهریانِ جان، سلام

این کتابِ شش جلدی، واقعاً خُجیرِ کتابه. آموزنده هسته. توصیه مینُم بُخوانین.

با تشکر: شریف کاظمی

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۳ مرداد ۹۷ ، ۱۱:۳۷
درجی طالقانی

آلبوم عکسهای فروردین ماه 1397

دوشنبه, ۲۰ فروردين ۱۳۹۷، ۰۸:۲۰ ق.ظ

پخت نان محلی در روستای اورازان طالقان - عکس: سید رضا عبادی (کانال اورازان)

 

 

عکسی بی نظیر از سالهای بسیار دور: اولین پل چوبی قدیمی بالای سبزان (قبل از پل کابلی) روستای روشنابدر، طالقان - عکس: کانال آردکانی ها

 

 

بُهار بیامه ما هنوز سیف وطنی داریم! عکس: فرشید فلاحی

 

 

گُسنُمَه، حالیتَه؟!

 

بفرمایید چایی، ناریان - عکس: سید رسول میرغیاثی (کانال طالقانی ها)

 

 

 

اِچین روخانه گَرد
روان ورها
وگرنه مردابی جورمی گَردی
ومرداب هیچ جوربه دریانمی رِسه
روان گرد
بی آغازو بی آخر
دریا دوردِنی
برگردان متن: سیدمجیدسیدعلیخانی

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۰ فروردين ۹۷ ، ۰۸:۲۰
درجی طالقانی

هنر دست مهربانوان طالقان

يكشنبه, ۱۹ فروردين ۱۳۹۷، ۰۱:۰۸ ب.ظ

فرش دست بافت، نقش کسو (لاک پشت) که از پشم گوسفندان، نخ آن را درست میکردند و با چُل دستی می ریسیدند، بعد رنگ آمیزی میکردند و می بافتند. عکس: شوکت لهراسبی از روستای لُهران طالقان (کانال طالقانی ها)



یادی از خاطره های قدیم،  کار قالی بافی تابلو وَان یَکاد فرش از خانم سیده کبری عبادی از روستای خچیره، فرزند مرحوم آقا سید جلال، روحش شاد یادش گرامی عکس: کانال طالقانی ها



صنایع دستی طالقان: گلیم سنتی، بافته شده از پشم گوسفندان - عکس: شوکت لهراسبی (کانال طالقانی ها)



فرش سمت چپی از نمونه فرشهای اصیل طالقان در خانه این زن خورانکی است. یاد این بانوی محترم گرامی باد. عکس: کانال آردکانی ها


یادگار قدیم (جوراب پدربزرگامون) عمر این جوراب 70 ساله - عکس: حسین اسحاقی (کانال طالقانی ها)


هنر جاجیم بافی در روستای گته ده طالقان - عکس: رضا بکان ۱۵ شهریور ۹۶ (کانال طالقانی ها)


نمایی از کار دست مرحوم مادرم در دهه چهل شمسی (چِل تیکه) عکس: علی شاه حسینی (کانال طالقانی ها)


بافت ننه بُنیَک! (مادر فرزندی) پولیور بنفش یاسی، هنر دست مادر -بانو میرزکی- است که بیش از بیست سال عُمر دارد و دستمال گلدار، هنر دست دختر -سیده مریم قادری- است.


۱ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۱۹ فروردين ۹۷ ، ۱۳:۰۸
درجی طالقانی

جاجیم بافی و کرباس در طالقان

پنجشنبه, ۲۸ بهمن ۱۳۹۵، ۱۰:۲۸ ق.ظ

با پشمی که از گوسفندهای خود می‌گیرند و می‌تابند، پارچه زمستانی، جوراب پشمی و به ندرت قالیچه و خیلی بیشتر از آن جاجیم می‌بافند. جاجیم‌های خوبی که در سراسر طالقان معروف است. روی کرسی می‌اندازند، با آن رختخواب می‌پیچند و حتی برای فروش به شهر می‌برند.

کرباس را که بیشتر برای پیراهن و شلوار از خارج می‌خرند، در محل رنگ می‌کنند. رنگ آبی ثابت و سیری که لباس، پاره‌پاره هم که بشود، باز خود را حفظ می‌کند. مردها پیراهن سفید می‌پوشند و شلوار آبی. «ولیان» که از دهات ساوجبلاغ است و دو فرسخ بیشتر با اورازان فاصله ندارد، چون راه ماشین‌رو دارد، خیلی زود آداب شهری را در لباس پوشیدن اقتباس کرده است.

کلاه لگنی، کت، شلوار و پیراهن‌های بلند زنانه در این چند بار که رفت‌وآمدی از آن سو داشته‌ام هر بار بیشتر از پیش به چشمم خورده است. اما در اورازان کمتر اثری از پوشاک شهری هست. جوان‌هایی که از نظام وظیفه برمی‌گردند، مردهایی که در فصل بیکاری به معادن زغال آبیک و هیو می‌روند، یا زن‌هایی که مدتی در تهران به خدمتکاری می‌گذرانند، همه وقتی به محل برگشتند، خیلی به ندرت آداب شهری را حفظ می‌کنند و باز همان کرباس آبی و همان گیوه‌های تخت کلفت و شلیته می‌پوشند.

برگرفته از کتاب «اورازان» اثر جلال آل‌احمد


۲ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۸ بهمن ۹۵ ، ۱۰:۲۸
درجی طالقانی

نمدمالی در طالقان

چهارشنبه, ۲۷ بهمن ۱۳۹۵، ۰۳:۰۷ ب.ظ


برای درست کردن نمد از پشم بره استفاده میکنند.

بره یا بره هائی که میخواهند از پشمشان نمد درست کنند به رودخانه می برند و آنها را خوب می شویند تا پشمشان تمیز شود و بعد از پشم چینی احتیاج به شستن پشم ها نباشد. پس از شستن بره ها پشمشان را می چینند و میگذارند تا خشک شود. پس از خشک شدن باید پشمها از هم جدا شود. برای اینکار استاد نمدمال با اسبابی به اسم کمان پشم ها را از هم جدا میکند.

کمان تشکیل شده است از یک چوب استوانه ای به طول تقریبی 2.5 متر که قطرش در حدود 12 تا 18  سانتی متر است. یک سر چوب کمی خمیده و عصا مانند است و در انتهای دیگرش تخته ای کوبیده شده است که طولش در حدود 30 سانتی متر و عرضش 6 تا 8 سانتی متر است. از سر این تخته به انتهای خمیده چوب رشته نخ مانندی کشیده شده است که آن را از روده گوساله درست میکنند. چوبی هم به شکل گوشت کوب ولی بزرگترین از آن است که قطر قاعده اش حدود 8 سانتی متر و ارتفاعش 12 سانتی است و به آن کمان زن میگویند. کمان زن دارای دسته ای چوبیست که به قاعده بالائی وصل شده و بلندیش در حدود 20 سانتی متر است. برای جدا کردن پشمها از هم آنها را در ایوانی میریزند و نمدمال با دست چپ چوب کمان را در دست میگیرد و رشته روده ای را روی پشمها قرار میدهد و یا کمان زن روی رشته میکوبد در نتیجه پشم ها از هم جدا میشوند و گردو خاک و آشغالی که در موقع شستن بره پاک نشده روی زمین میریزد و پشم ها به هوا بلند میشوند و در گوشه ای روی زمین میریزد.

از کوبیدن کمان زن بر روی رشته کمان آهنگ خاصی ایجاد میشود که نمدمال همراه آن اینطور می خواند:
گلین گله گلین گله  گله گله
و اینرا مرتبا تکرار میکند تا کارش تمام شود.

بعد با یک چوبدستی پشم ها را در گوشه ای جمع میکند. پس از اینکار استاد نمدمال قالب نمدزنی را که پارچه ای از جنس کرباس بطول 4.5 متر و عرض 3 متر است روی زمین پهن میکند و قدری آب رویش می پاشد.

نمدهائی که درست میکنند یک رنگ نیستند و معمولا از دو رنگ متضاد میباشد مثلا اگر زمینه نمد سیاه رنگ باشد برای گلها و نقش ها و کلماتی که باید روی نمد نوشته شود ( مثلا تاریخ نمدزنی یا اسم صاحب نمد) از پشم سفید استفاده میکنند. برای اینکار پس از اینکه روی قالب آب پاشیدند با پشم سفید گلها، نقشها و نوشته ها را درست میکنند و روی قالب میگذارند بعد نوبت به زمینه سیاه نمد میرسد. اول بمقدار کافی پشم سیاه روی نقش ها و گلها و نوشته ها و بعد در اطراف آنها 10 تا 20 سانتی متر میریزند سپس چوبی را در امتداد عرض قالب میگذارند و آنرا با پشم خیلی آرام بدور چوب می پیچند و در گوشه ای به حالت ایستاده میگذارند.

عصر آنرا بر زمین میگذارند به آرامی نمد را از قالب جدا میکنند و باز آن را می پیچند بعد دیگی را پر از آب میکنند و حرارت میدهند تا جوش بیآید. وقتی آب بجوش آمد نمد خام را باز میکنند و مقداری آب جوش رویش می پاشند و استاد نمد مال با پنج یا شش نفر دیگر مقابل نمد می نشینند و با بازوانشان به نمد فشار میآورند و بعد دوباره نمد را می پیچند. اینکار را چندین بار تکرار میکنند و در هر بار آن پنج یا شش نفری که به استاد نمدمال در نمدمالی کمک میکنند عوض میشوند و کسان دیگری به نمدمالی می پردازند. اینکار خیلی دشوار است هم زور و قدرت زیاد میخواهد و هم به علت پاشیدن آب جوش روی نمد و تماس بازو با آن ممکن است پوست بازو بسوزد.

روز نمدمالی، صاحب نمد اقوام و دوستانش را دعوت میکند بساط چائی و شیرینی و شام هم روبراه است و چند نفر نوازنده و خواننده محلی هم دعوت میشوند در بین کار مهمانان به رقص و آواز مشغول میشوند در این مهمانی اغلب نی هم می نوازند.

شب بعد از تمام شدن کار نمدمالی شام میدهند و پس از شام استاد نمدمالی قصه نقل میکنند.
در هر روز یک نمد تمام میشود و اگر صاحب نمد فقط یک نمد لازم داشته باشد استاد نمدمال قصه ای کوتاه میگوید که همان شب تمام میشود ولی اگر نمدها چند تا باشند قصه دنباله داری میگوید که در مدت چند شب تمام میشود.

پس از آماده شدن نمد آنرا زیر یک فرش جائی که رفت و آمد بیشتر است پهن میکنند تا خشک شود. نمدهائیکه درست میکنند معمولا بیضی شکل هستند که طول تقریبی قطر بزرگشان 3 متر و قطر کوچکشان 1.5 متر است.

گاهی یکنوع نمد بزرگتر از نمدهای معمولی هم درست میکنند که آنهم بیضی شکل است و طول تقریبی قطر بزرگش 5.5 متر است. و نمد دیگری هم درست میکنند که بآن کناره (به کسر حروف اول و چهارم) می‌گویند.

◀️ تهیه و تنظیم: مهرانگیز غفوری
منتشر شده در مجله فردوسی - آذرماه 1347
و باز نشر آن در روزنامه ایران - خردادماه 1394



در ادامه مطلب، شرح دیگری از نمدمالی طالقان را می خوانید که از وبلاگ فرهنگستان طالقان گرفته شده است.
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۷ بهمن ۹۵ ، ۱۵:۰۷
درجی طالقانی