در کوچان وَرف گرفته، تی یی پِی می گَردُم
پی رَد آن گالشانِ پینه دار
شول شول شادی از بیامدنِ وَرف، در روزگاران وچگی
سُرخ دیمانُم اِچینه انار، چُشمان نَم بِزی از سوج سرما چون تیله
بدو بدو مینُم از امروز تا دیروز
آخر تی یی پِی می گَردُم مُنِ گم شده ی روزهایم
متن: مریم قادری (سیمرغ)، اورازان
عکس: وحید ملامحمدی، پراچان
امروزی خوراک: طالقانی آش ماست
این روزان کو هوا سرد و یخبندانه، یکی از غذاهایی که میچسبه و دندانی بیخ مزه هامیدی آشه.
آش ماست طالقانی ره ویشتر موقعی که دمیزاران گندم میکاشتن و میشین گندم چینی، زناکان میپتن.
چون دمیزار فصل تابستان خیلی گرم و خشک به، این آش جلوی عطش می گیت. من چون یخورده قانون شکنم امروز درس کردیمه.
اینان مواد لازمشه:
لوبیا چیتی 1 استکان
بلغور 1/5استکان
عدس و برنج 1 استکان
سیب زمینی متوسط 2 عدد
سبزی آش 1 کیلو (گشنیزش بیشتر باشه)
سیر و پیاز از هر کدام یک بوته
نمک، فلفل، زردچوبه، نعنا خشک به میزان لازم
ماست تقریبا ترش 1 کیلو
آرد 2 قاشق
اینطور میپچیم:
حبوباتو جداگانه از شو قبل خیس مینیم،
سبزی ره پاک و خرد و آماده مینیم، یه چنگه اون نرم گشنیزان جدا مینیم ریز خورد مینیم به حالت ساطوری، با یه کمی سیر رنده شده و کمی نمک، ماستی میان قاطی مینیم هامینیم کنار.
یه بوته پیاز مانه تفت میدیم با کمی زردچوبه، بعد قابلمه میوریم، لوبیا چیتی و پیاز داغه بار مینیم، کمی که بپت حبوبات و غلاتی که از شب قبل خیس کردیم بهش اضافه و صبر مینیم بپچه وبعد سبزی و سیب زمینی ره میریزیم. اگه سیب زمینی ریز و تازه داشتین تمیز بشورین با پوست بریزین مخصوصا اگه طالقانی سیب زمینی باشه.
این آش باید خوب با شعله ی ملایم بپچه و جا کوئه. در آخر دو تا قاشق آرد با آب سرد، لیوانی میان کاملا حل و به آش اضافه مینیم. چنتا جوش که بزنه و خوب جا کت،ظرفی میان بکشین روش نعنا داغ بریزین و هانین کمکی سرد گرده و بعد ماست و سیرتان بریزین و نوش جان کنین.
اونانی که از بوی سیر خام بدشان میا میتانن سیر سرخ کردشه بریزن آشی میان و ماستشانی میان فقط گشنیز باشه.
نوش جان
آشپز: شهناز فلاحی
عزیزکانُم دیمتانو قُربان
این گیل گیلیانو شمایی بَه ببافتیَم
بنگیَم دور درجی، درجیتانو گل باران کُردیَم..
عکس، متن و بافنده گلها: سیده مریم قادری
طالقانیانی عاروسی
قسمت دویُم: رسوم مربوط به عاروسی
آن قدیمان، هفت شو و هفت روز عاروسی میگیتن. هر روزش دی یه رسم بخصوص داشتن.
جُهازبران، بنداندازان، چاچمان، نان دبُندان، حنابندان، عروس بَران (روز اصلی عروسی)، سربندان (همان پاتختی)
مثلاً چاچمان، زیر سایه داران جشن میگیتن و مجمعه میوه و شیرینی میوردُن.
بقیه رسوم مربوط به عروسی دی عبارتند از:
بوته کردن، قند بشکتُن، تُک بیگیتن، عقدکنان، خیاط سر، انتخاب دست خوآر و دست برار (ساقدوش)، هرزان ورزان و خرج بار، پیشانی پول، حمام بَران، نار اندازی و طشت بِزیَن که این آخری منسوخ گردیه.
اولین دور همی دو تا خانواده ره میگوتُن خلوتِ شیرنی خوران (یا چایی خوران). از دو طرف، فقط درجه یکان میامین. بعد از این جریان، تازه نامزدی ره علنی میکُردن و بقولی پیلا شیرینی خوران میگیتُن. که تقریبا کل دهی بزرگترانه خبر میکردُن تا در این روز خرج و مهر بربینُن. مثلاً خرجی واستان میگتُن یه گوسفند و چند کیلو پنیر و یه مقدار آرد که از سوی زامایی خانواده به عروسی خانه میوردُن و همانی همراه، ناهار عروسی رو تهیه میکُردن. بعد هم عروسی به یه انگوشتر یه چادر میبوردُن. مهریه ره دی که میگوتُن مهر معمولاً یه مقدار پول تعین میکُردن ولی هیچ وقت دریافتی درکار نَبَه مگر در موارد خاص. البته گاهی دو مبلغ تعیین می گردی، یکی به اسم مهر که همان مهریه به و پرداخت نمیشد و یکی دی "نقدینه" میگوتُن که معادل شیربهای امروزی بَه و ننه عروسی میگیت ولی دراصل خرج تهیه جهاز دختر میگردی.
هفته قبل از عروسی دی خیاط سر میگیتُن یعنی خیاط میاردُن خانه، بعد برای خانواده عروس و داماد لباس میدوتُن. همچنین رسم بَه که برای فامیل دی یه تیکه لباس دوخته و هدیه میدادن.
یکی دو روز قبل از عروسی دی نان دبندان، دان کوبی و کشک بسابین داشتن. بدین ترتیب زناکان و جوانان میومین عروس و زامایی خانه و برای روز عروسی، نان دمیبستن یا برای شام حنابندان که معمولاً آش بَه، گندم میکوبستن و چوبی تشتانی میان، کشک میسابیَن.
روز قبل از حنابندان دی خر میگیتُن و دهی میان فرش جمع میکوردُن برای عروسی جشن.
هرزه برزان (هرزان ورزان) یه شو قبل از حنابندانی شو بَه کو زامایی دست بُراران و عروسی دست خُوارا نو دعوت میکردُن. یعنی دترکان و پسرکانی که عروس و زامایی همسن و سال بیَن تا هماهنگ کنن چه ساعتی زاما بیا. کجه نار بزنه و از این جور هماهنگیان. بعد دی با کمک اوشان برج و لوبیا پاک گرده. بعد از کار دی دُترکان جمع میگیردیَن عروسی دور، بزن و برقص و بگو و بخند. یه مقدار دی زاما ره اذیت میکردن که باید ازاین به بعد وچه ماری کنی. یه مقدار دی عروسی ته دلُ خالی میکردُن که باید وچه کهنه ره بشوری. اینانو شوخی شوخی میگوتُن و میخندیَن.
بعد دی خرج بار که همان وسایل اولیه طبخ ناهار عاروسی به، مثل آرد، برنج، قند، شکر، چایی و.... میوردُن عروسی خانه.
با سپاس از گروه تولید محتوای درجی
کپی برداری از این متن تنها با ذکر منبع آن (کانال تلگرام/وبلاگ درجی) مجاز است.
این متن ارزشمند با صدای خانم تاجدینی تقدیم به شما (دریافت کنید)
بنازم طالقان، ان مهد خوبان
ز باریکان بیگیتی تا به خسبان
همه مهمانواز و با صفایند
دل و عقل و زوان، مملو ز ایمان
دلی پر درد دارم، اه جانسوز
غمی دارم ز حسرت، درب و داغان
بیصحب سد گردیه یک غصه گنده
عذابش مایی شین، نفعش به تهران
جاده هانه اوو ببرد روخانه ای بیخ
ما بماندیم راهو پیمانکاره راهو چرخ پیکان
تابستان گردو خاکو تپه و سنگو دست انداز
زمستان لحم گل، یخشان، ورفو بوران
زمینانه هاگیت دولت چه راحت
بروتن مردومانش مفت و ارزان
بیامن بر سره تقسیم میراث
گلاویز گردیین خوبه خوارانو براران
نبه تنها همین قهرِ زمانه
که بش اوویی میان، تا قورت، کماکان
نوگو حرف زیاد، لهراسبی جان
که طالقان بود زیبای ایران
شعر، خوانش و عکس: احمد لهراسبی
احساس خوشبختی گاه در یک کلام و گویش محلی میتانه پیدا گرده و مُن به این نکنه برسیمه.
فکر مینُم وقتی مُن طالقانی گپ میزنم، به دیارم، عزیزانم و همشهریانم نزدیک تر میبُم.
و این نزدیکتری، یعنی آدُم تنها نی.
دلنوشته: مریم (مینو) تاجدینی
عکسنوشته:
شمایی ده دی اچینه منظره ناب و چشم نواز داره؟
دوستی میگوت، این جوی-راه باغی، اکثر طالقانی دهانی میان دره. گویی خدا بهشتشه طالقانی میان تکثیر کُردیه.
چاروق
پوجار
لاستیکی گالش
واقعا یادش بخیر پراچان یه مغازه داشت اوندی یه جوری نبی که هرچی بخوای داشته باشه،مجبوربییم بیاییم دیزان ده وسیله بخریم چون دیزان مغازه زیاد داشت مادی اسبه سوارمیبییم میشییم دیزان یک ماهمانی خریده کنیم این وسط اون چیزی که خلی نیازمان بی همین لاستیکی چارقان بیین مجبوربیییم
چندجفتشه بخریم،چون چاروق همیشک مای پا دبی ازواش چینی بی تا مدرسه تامهمانی،محله مجی دی باچاروق میکردیم ، این بی که زودبه زدوپاره میگردی . وقتی یه نوچاروق پامیکردیم انگاردنیاره هادابیین ماره،یه روزه تمام اینوراونور میدواستیم تا مای پاده بینن،تازه اگه ازاین چاروقایی بی که دوتا بندپلاستیکی اوی سرمیخوردگوهیچ انگارآدیداس مای پادره. ولی همه ده جالب تر اوجه ای بی که پامان این چاروقی میان عرق میکردیااودمیکت این چنان صدا صدا میکرد .اصلاآبروبری بی
خلاصه مای یکی ازدلخوشیانمان همین چاروقانمان بیین .
اینه دی شمایب بگم،دقیق یادم نی ساله 68 بی یا 69 طالقان دبیییم . چند نفر ازمای خانواده بایه چند تاخانواده ی دیگه از فامیلانمان جمع گردیین و خر و قاطرانه بار کردنو بشیین آبگرم سه هزار ولی منه خودشانی همراه نبردن. من دی اندی برمه کردم که نگو پیرم هرکاری کرد من ساکت گردم منی حریف نگردی اون زمان منه 20 تومن پول هادا 20 تاتک تومنی،ولی ساکت نگردییم،بنده ی خدا مجبور گردی بشی منیب یه قشنگه چاروق بخری تاساکت گردییم من دی ته تغاری بییم منه دوست داشتن دیه.
خداشماره بداره
با تشکر از گروه تولید محتوای درجی
مخصوصاً جناب آقای سید مصطفی افتخاری
این متن ارزشمند با صدای سیدمصطفی افتخاری تقدیم به شما (دریافت کنید)
دوم اسفند
بیست و یکم فوریه
روز جهانی زبان مادری خجسته باد.
جانُم طالقان
جانُم زُبان مادری، طالقانی گَپ بِزی یَن.
جانُم همشهریانُم.
✅اوباما: میتوانیم تمام جهان را زیر سلطه خود در بیاوریم اما در مورد طالقان ناتوانیم.
✅هیتلر: به من ده مرد طالقانی بدهید تا با آنها تمام جهان را تسخیر کنم.
✅انیشتین: کاش در دانشگاه پیام نور طالقان درس خوانده بودم، آنجا تنها جایی است برای یادگیری و نابغه شدن.
✅ تام کروز: آرزو دارم روزى فراری خودم را از جایگاه بنزین اول شهرک پر کنم.
✅ مسی: هیچگاه سالن های طالقان که نکات ظریف بازی را در آن یاد گرفتم، فراموش نمی کنم.
✅ مارکوپولو: تمام مناطق جهان راسفر کردم، جایى به جذابیت آبشار های طالقان نبود
✅ انجلینا جولی: من بهترین لوازم آرایشی خود را از شهرک خریدم.
✅ کریس رونالدو: رویای من اینه که در بین مردان قهرمان طالقان، بازی کنم.
✅ ملکه الیزابیت: آرزو دارم روزى قبل از مرگ به طالقان بروم و نان و پنیر معروف آنجا را بخورم.
✅ ادیسون: نور دل مردمان طالقان مرا به ساخت چراغهای برقی تشویق کرد.
✅ شوماخر: همیشه آرزویم این بود که در جاده های طالقان لایی بکشم.
✅لئوناردو داوینچی: همواره آرزویم این بود که جنگل های طالقان را نقاشی کنم.
💦فرشید فلاحی" طالقان خُجیرَ جا هَسته اُویِ قَدرَ بُدانین هَمُه جا طالقانی حرف بَزُنیم💦💦💦💦
فایل صوتی این متن، با صدای آقای پدرام سوداگری تقدیمتان
دکتر اسماعیل فلاحی، استاد برجسته ایرانی دانشگاه آیداهو آمریکا و نایب رئیس انجمن علوم باغبانی آمریکا می‌باشد.او تحصیلات خود را در رشته مهندسی علوم باغبانی از دانشگاه جندی شاپور اهواز به پایان رساند و بعد از آن راهی امریکا شد و زیرنظر بهترین اساتید دنیا از جمله پروفسور وست وود مدرک دکتری خود را دریافت کرد و بعد از ان به عنوان استاد دانشگاه آیداهو انتخاب گردید.
تخصص او پرورش درختان میوه می‌باشد. به دلیل خدمات او به ایالت ایداهو روز تولد او به نام روز پروفسور فلاحی نامگذاری شده‌است.از جمله خدمات او به ایران مشاوره پایان نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری می‌باشد.
توضیحات کامل تر در ویدیو (دریافت کنید)
منبع متن: Wikipedia
منبع تصویر: Bb( World News America Report On Dr Esmaeil Fallahi
درجی : برای احیای زبان و فرهنگ طالقان, [۲۸.۱۱.۱۵ ۱۵:۴۴]
