پنجه پیتک
امروزتان خیلی مُبارُک
میدانید چیب؟
چون امرو علاوه بر اینکه تقویمی میان بنوشتیه: روز بزرگداشت عطار نیشابوری هسته، یه جشن طالقانی دی داریم.
🌺 جشن پنجه پیتُک 🌺
ایسه شمایی بِ مختصر میگواَم این جشن چیه و دَرِش چیا مینُن.
پیتک(pitok) در گویش طالقانی دارای سه معنی مختلف می باشد.
۱- جلیقه نمدی بدون آستین که آن را روی لباس میپوشند.
۲- پنج روز آخر فروردین.
۳- تره صحرایی که در اوایل بهار می روید.
4- در زبان طالقانی به خواب کوتاه، چرت، خواب سرپایی، پیتکی خوو نیز می گویند.
طالقان که سردسیره جا هسته، در اصل بُهارش با اندکی تأخیر شروع میبو. ایرانیان باستان دی کلاً 12 ماه سی روزه داشتُن و چون سال 365 روز هسته، 12 تا سی روز میبو 360 روز و آن پنج روز آخر ساله پنجه میگوتُن و جشن میگیتُن. اما جشن پنجه در طالقانِ سردسیر، با یک ماه تأخیر شروع میبو یعنی از 25 فروردین و به آن جشن پنجه پیتک میگون. مردم طالقان این پنج روزه مثل یه هدیه خدایی میدانُن و اونه رِ نه تنها جزوِ سال حساب نمینُن بلکه حتی عمرشانی میان دی حساب نمینُن و خودشانی به میخوانُن: پنجه نه روی سال دره، نه روی ماه نه روی روز، خوشی و عیش ها کن هر شب و روز
طالقانیان اعتقاد دارند هرجوری که پیتکشان بگذره، تمام سالِ در پیش رو، همانجوری میگذره، لذا سعی مینُن خجیره کارانه انجام هادیَن تا سالشان خُجیر گرده. از جمله رسوم طالقانیان در این جشن، اینان هسته:
1- پیتک گشت: گشت و گذار خارج از روستا که به قول اهالی شگون داره.
2- پوشیدن لباس نو و تیمیز
3- باخوردُنِ خجیرترین غذاها و 25 قلم از خوراکیان (شامل او، نان و نمک) که بدنشانه قوی کنه و سالم بمانُن و بقول امروزی طبیبان، سلامتشانه بیمه کُنُن.
4- بیدار بُماندن و از چُرت و بیحالی پرهیز کُردُن
5- آشتی کُردُن و رفع کدورتها و صلح و صفا
6- آزار نرساندن به حشرات و حیوانات نظیر مورچه و زنبور (عقیده شان اینه باکُوشتُن حشرات موذی در پیتک، باعث ازدیادشان میگرده)
7- تعطیل کُردن کارهای ناتمام و پرهیز از ببافتن و بدوتُن (عقیده دارُن کلاً هر کاری که درِش گره دَره مثل بدوتُن، باعث میبو کارشانی میان گره دکوئه و امورشان پیت باخوره!)
8- بپُتُن نان مخصوص (پیتک کُلاس، اگردک، گرد)
9- باخوردُن غذای مخصوص (پیتک پلو)
10- فرستادن مجمعه برای نو عروس، نُمزه و والدین پیر و اوشانی که با هم قهرُن برای آشتی.
11- کوُشتی گیری (مردان با هم کوشتی گیری و زورآزمایی مینُن).
12- تُ باخُوردُن جوانان که عقیده دارِن گره کارشانه وا مینه و به مُرادشان (که اکثراً گیرُردُنه خجیره همسر هسته) میرسن.
13- جمع آوری آب نیسان که میگوان خیلی شفا دار و خاصیت داره.
تهیه متن: سیده مریم قادری، اورازان
با سپاس از آقایان سید احمد وکیلیان، احمد لهراسبی،
خانمها سیده فاطمه میرتقی و سحر سیدعلیخانی
و گروه تولید محتوای درجی
