کُلانُک

بفرمایین کلانک 😋

یکی از خوشمزه ترین نانهای طالقان
که با سبزیهای کوهی مثل سیابُن درست می شود.

📸 عکس: بانو میرتقی

🌾🌱🍪

هِی.. کی میبو بُهار بیا
بِشیم صحرا، تره وچینیم و
کُلانُک دَبندیم...

نمدمالی در طالقان

برای درست کردن نمد از پشم بره استفاده میکنند.

بره یا بره هائی که میخواهند از پشمشان نمد درست کنند به رودخانه می برند و آنها را خوب می شویند تا پشمشان تمیز شود و بعد از پشم چینی احتیاج به شستن پشم ها نباشد. پس از شستن بره ها پشمشان را می چینند و میگذارند تا خشک شود. پس از خشک شدن باید پشمها از هم جدا شود. برای اینکار استاد نمدمال با اسبابی به اسم کمان پشم ها را از هم جدا میکند.

کمان تشکیل شده است از یک چوب استوانه ای به طول تقریبی 2.5 متر که قطرش در حدود 12 تا 18  سانتی متر است. یک سر چوب کمی خمیده و عصا مانند است و در انتهای دیگرش تخته ای کوبیده شده است که طولش در حدود 30 سانتی متر و عرضش 6 تا 8 سانتی متر است. از سر این تخته به انتهای خمیده چوب رشته نخ مانندی کشیده شده است که آن را از روده گوساله درست میکنند. چوبی هم به شکل گوشت کوب ولی بزرگترین از آن است که قطر قاعده اش حدود 8 سانتی متر و ارتفاعش 12 سانتی است و به آن کمان زن میگویند. کمان زن دارای دسته ای چوبیست که به قاعده بالائی وصل شده و بلندیش در حدود 20 سانتی متر است. برای جدا کردن پشمها از هم آنها را در ایوانی میریزند و نمدمال با دست چپ چوب کمان را در دست میگیرد و رشته روده ای را روی پشمها قرار میدهد و یا کمان زن روی رشته میکوبد در نتیجه پشم ها از هم جدا میشوند و گردو خاک و آشغالی که در موقع شستن بره پاک نشده روی زمین میریزد و پشم ها به هوا بلند میشوند و در گوشه ای روی زمین میریزد.

از کوبیدن کمان زن بر روی رشته کمان آهنگ خاصی ایجاد میشود که نمدمال همراه آن اینطور می خواند:
گلین گله گلین گله  گله گله
و اینرا مرتبا تکرار میکند تا کارش تمام شود.

بعد با یک چوبدستی پشم ها را در گوشه ای جمع میکند. پس از اینکار استاد نمدمال قالب نمدزنی را که پارچه ای از جنس کرباس بطول 4.5 متر و عرض 3 متر است روی زمین پهن میکند و قدری آب رویش می پاشد.

نمدهائی که درست میکنند یک رنگ نیستند و معمولا از دو رنگ متضاد میباشد مثلا اگر زمینه نمد سیاه رنگ باشد برای گلها و نقش ها و کلماتی که باید روی نمد نوشته شود ( مثلا تاریخ نمدزنی یا اسم صاحب نمد) از پشم سفید استفاده میکنند. برای اینکار پس از اینکه روی قالب آب پاشیدند با پشم سفید گلها، نقشها و نوشته ها را درست میکنند و روی قالب میگذارند بعد نوبت به زمینه سیاه نمد میرسد. اول بمقدار کافی پشم سیاه روی نقش ها و گلها و نوشته ها و بعد در اطراف آنها 10 تا 20 سانتی متر میریزند سپس چوبی را در امتداد عرض قالب میگذارند و آنرا با پشم خیلی آرام بدور چوب می پیچند و در گوشه ای به حالت ایستاده میگذارند.

عصر آنرا بر زمین میگذارند به آرامی نمد را از قالب جدا میکنند و باز آن را می پیچند بعد دیگی را پر از آب میکنند و حرارت میدهند تا جوش بیآید. وقتی آب بجوش آمد نمد خام را باز میکنند و مقداری آب جوش رویش می پاشند و استاد نمد مال با پنج یا شش نفر دیگر مقابل نمد می نشینند و با بازوانشان به نمد فشار میآورند و بعد دوباره نمد را می پیچند. اینکار را چندین بار تکرار میکنند و در هر بار آن پنج یا شش نفری که به استاد نمدمال در نمدمالی کمک میکنند عوض میشوند و کسان دیگری به نمدمالی می پردازند. اینکار خیلی دشوار است هم زور و قدرت زیاد میخواهد و هم به علت پاشیدن آب جوش روی نمد و تماس بازو با آن ممکن است پوست بازو بسوزد.

روز نمدمالی، صاحب نمد اقوام و دوستانش را دعوت میکند بساط چائی و شیرینی و شام هم روبراه است و چند نفر نوازنده و خواننده محلی هم دعوت میشوند در بین کار مهمانان به رقص و آواز مشغول میشوند در این مهمانی اغلب نی هم می نوازند.

شب بعد از تمام شدن کار نمدمالی شام میدهند و پس از شام استاد نمدمالی قصه نقل میکنند.
در هر روز یک نمد تمام میشود و اگر صاحب نمد فقط یک نمد لازم داشته باشد استاد نمدمال قصه ای کوتاه میگوید که همان شب تمام میشود ولی اگر نمدها چند تا باشند قصه دنباله داری میگوید که در مدت چند شب تمام میشود.

پس از آماده شدن نمد آنرا زیر یک فرش جائی که رفت و آمد بیشتر است پهن میکنند تا خشک شود. نمدهائیکه درست میکنند معمولا بیضی شکل هستند که طول تقریبی قطر بزرگشان 3 متر و قطر کوچکشان 1.5 متر است.

گاهی یکنوع نمد بزرگتر از نمدهای معمولی هم درست میکنند که آنهم بیضی شکل است و طول تقریبی قطر بزرگش 5.5 متر است. و نمد دیگری هم درست میکنند که بآن کناره (به کسر حروف اول و چهارم) می‌گویند.

◀️ تهیه و تنظیم: مهرانگیز غفوری
منتشر شده در مجله فردوسی - آذرماه 1347
و باز نشر آن در روزنامه ایران - خردادماه 1394

در ادامه مطلب، شرح دیگری از نمدمالی طالقان را می خوانید که از وبلاگ فرهنگستان طالقان گرفته شده است.

تحقیق کامل درخصوص فرش طالقان

♥️🍃🖼  طـالقـانی قـالی  🖼🍃♥️

زیبایی و کیفیت فرش ایران همیشه زبانزد خاص و عام بوده و هست. فرشهای ایران شهری بافت باشند یا روستایی، نقوش هندسی داشته باشند یا گردان، از هر جنسی که باشند، در نوع خود بی نظیرند.
فرش طالقان نیز یکی از این نمونه هاست. این فرش، علیرغم بافت روستایی و نقوش شکسته و هندسی، از طرح و نقش فوق العاده ای برخوردار
است...

ادامه این مقاله کامل و جامع در خصوص "فرش طالقان" که در شماره 5 - سال دوم مجله چیدمان در سال 1393 به چاپ رسیده است را از طریق🏻 این لینک 🏻 دریافت کنید: 👇👇🏻👇🏻

فرش طالقان

پر نقش تر از فرش دلم، بافته ای نیست
از بس که گره زد به گره، حوصله ها را

اشعار قالی

📚 شعر: عزیزجان

مینی قالی تُمان گردی عزیزجان
بگو بینُم چیان کُردی عزیزجان

دیه وختی نُمانده تا زُمُستان
هوا میشو پِی سردی عزیزجان

نگردی خانه مان تکمیل؟ خدایا...
مینی دُل را کُجه بردی عزیزجان

بُماندُم چُشم براهت تا بیایی
عروس آماده! دیر کُردی عزیزجان

✍🏻 سیده مریم قادری - اورازان

📚 شعر قالی

خواستی با من بسازی گرچه با دستان خالی
قصر رویاهایمان را، شهربانوی خیالی

دستهای کوچک تو، با خیالاتی خوش آمیخت
تا بهاری را ببافی، در دل یک خشکسالی

من کنارت مینشستم، با نواهای محلی
می زدم دف تا برقصد شانه هایت پشت قالی

"شانه هایت را برای گریه کردن دوست دارم"
شانه هایت تکیه گاه " این همه آشفته حالی"

ما برای زندگیمان، نقشه هایی می کشیدیم
روی قالی نقش می بست آرزوهای محالی

#حجت_حصاری

طالقانی قالی - قسمت دوم

🖼 طالقانی قالی
         🔻قسمت دوم 🔻

🔻اکثر مردهای طالقان، علی الخصوص اورازان، قالی بافی ر بلدن. یعنی مردکان دی زناکانی همرا، قالی می بافتن. بیشتر عشق و عاشقی های دوره گذشته که منجر به ازدواج میگردی، از پای دار قالی شروع میگردی. عشاقی که بُهاران، کوهی میان، همدیَر دل دبستی بیَن و بله هاگیتی بیَن، پَییز و زُمُستان، پای دار قالی، فرصت مناسبی بَ تا وخت ویشتری ر با معشوقشان سر کنن و گپ بزنن.

در نقشهای قالی طالقان گل و کل و بز و ترنج نقش اصلی ر دارن. رنگش دی بیشتر قُرمز (لاکی) و قهوه ای و نارنجی طور هسته. ایسه این گل و کل و بز و ترنج نماد چی هستن؟
گل نماد رویش
کل و بز نماد طبیعت
ترنج نماد عشق و زندگی
البته نقشهای دیگه ای هم وجود داره.ولی به گستردگی اونان نی.

در قالی دو نفر هستن که نقش اصلی ر دارن: یکی نقشه کش و دیگری نقشه خوان.که هم به رنگ و هم طرح باید آشنایی کامل داشته باشه. چون اگه پس و پیش بخواند گرده، معلوم نی قالی آخرش چی میبو.

قالی هان کلا از گره خوردن نخ به دور تار درست میبو و این گره بزین، دو روش هسته: ترکی بافت و فارس بافت. گره ترکی بادوام تر و شیک تر و تمیز بافت تره و تابلو فرشان با گره ترکی بافته میبو و همینطور فرشهای ابریشمی و پشم مرینوس. مردم طالقان، از فارسی بافت در بافتن استفاده مینون. (مثل اکثر شهران غیرترک زبان)

ابزار قالی بافی:
•  قیچی
•  قلاب
•  خف
•  کارد
•  شانه
•  سیخ قالی بافی

در نقشه کشی از صفحه شطرنجی استفاده مینون و هر خانه نشان از یک گره داره.
بعد از هر ردیف بافت، یه بار نخ پود از روی خامه رد مینون بعد با شانه روش ضربه میزنن تا سفت و محکم گرده. بعد اضافات خامه ر با قیچی میگیرن تا زیبایی نقشه معلوم گرده. در آخر، بعد از پایین بیوردن، قالی ر با دستگاه مخصوص پرداخت مینون و یه بار دیگه خامه های بلند کوتاه میگرده که البته در گذشته اینکار دی با دست انجام میگردی.

صدای شانه روی دار قالی، آهنگ زیبای عشق و زندگی مینوازه. قالی های اصیل، همیشه یادآور زحمت و تلاش و ذوق هنرمندان دیارته.
آها عزیز جان، الهی تی یی خانه از این ضرباهنگ و تابلوی چشم نواز، خالی نباشه.

🎼♡🎼♡🎼♡〰〰🎶

 ___________ پـایـان  ___________

✍🏻 تهیه کنندگان مطلب:
     سیده فاطمه میرتقی-اورازان و 
     سیده مریم قادری - اورازان
    به همراهی گروه تولید محتوای درجی
    
🔻کپی برداری از این متن، تنها با ذکر منبع آن (کانال تلگرامی/وبلاگ درجی) مجاز است و در غیر اینصورت، کپی کننده در دنیا و آخرت، مدیون خواهد بود. 🔺

این یه طالقانی قالیچه هسته اگه به اهل فن و کاربلدش نشان بدین میگو که کدام روستا ببافت گردیه
قدمت این قالیچه ۱۴۰ تا ۱۵۰ ساله و بافته شده در دنبلید
◀️ارسالی: سیده فاطمه میرتقی، اورازان

قالی طالقان - قسمت اول

🖼 طالقانی قالی
         🔻قسمت اول 🔻

🔻طالقانی خانه هان، مثل اکثر جاهای دیگه ی ایران، عموماً با فرش و قالی و قالیچه مفروش میگرده که هر کدام از آنها، تابلوی تمام عیار هنر و احساس مردم این دیار هسته.
این روزان، فرشها و قالی های ماشینی و الیاف مصنوعی، به سرعت و کثرت در جامعه ما جایگزین دست بافته های سنتی میبو اما به دلیل اقلیم سردسیر طالقان، و نیز ذوق و قریحه و تمایل همچنان حفظ شده ی طالقانیان به استفاده از مصنوعات طبیعی، قالی هانی که بافته ی ذوق و هنر و چشم و دست هنرمندان گمنام طالقانی است، همچنان زیر پای مردم خودنمایی مینه.

در گذشته، طالقانیان ویشتر زمستانان قالی میبافتن، چون فصل گرما مخصوص کشت و کار و دامداری بَ و بعضی از بافتنی هایی که روی زمین میبافتن مثل جاجیم .
دار قالی به دو روش بنا میبو: زمینی و ایستاده. زمینی، برای قالیچه های کوچیک و به اصطلاح تابلو فرش هسته (الان این روش تقریباً منسوخ گردیه) و قالی های بزرگ ر ایستاده برپا میکوردن.
قالی هایی که در طالقان بافته گردیه و مربوط به طالقان هسته، عرض ۲ متر و ۲/۵ متر به پایین و طول آنها تا ۳/۵ متر هسته. این بزرگترین قالی که من میدانوم در طالقان بافته گردیه و اکثراً کوچکتر و مستطیل شکلن.

هر روستا و منطقه، بافت و نقش مخصوص به خودش داره. رنگ و نخش دی همه طبیعی و حاصل دست خودشانه. بیشتر قالی های طالقان از پشم هسته که از خودشانی مالانی به دست میا. رنگ و رنگرزیش هم کار خودشان که با حنا، لاجورد، بابونه، سوآلوم، روناس، شقایق و ...رنگ مینُن.
بهاره وره ای پشم، برای قالی بافی و پَییز وره ای پشم، برای جورُب و دَسکش بافی استفاده میکوردن. بقیه پشمان هم یا لحاف و دوشک درست میکوردن یا نمد میزین. ولی برای بافتن، بیشتر از پشم بهاره وره استفاده میکوردن‌.

قالی بار کوردن و اعتقاد به اینکه قالی و نقش و نگارش، در زندگی صاحبش تأثیر داره، در فرهنگ طالقان حائز اهمیت هسته، همینطور پایین کوردنوش.
چون اکثر قالی های بافته شده برای نو عروسان و نو زاماهان بَ، در روز های سعد دار قالی ر بنا میکوردن و اعتقادشان در محکم تر گردین بنای خانه و خانواده بَ.
خب میدانید ک، قدیمیان واسه هر کاری وقت و ساعت میدیدن که کارشان شگون و خوش یُمنی داشته باشه.
حتی کسی که دار قالی به پا میکورد، باید خوش اقبال بَ (به قولی دستش خوب بَ) و حضورش در آن جمع، مایه شگون و قدم خیری.
در هنگام پایین بیوردن قالی و به اصطلاح چله بُری قالی، چله قالی ر روی پای کسانی که بچه دار نیمیگردین و یا در کارشان پیشرفتی نوداشتن یا کسی بختش باز نَبه و عَزب سن و سال دار گردی بَ که باصطلاح میگوتن چله وکتیه، میبریی تا چله شان باز گرده.


 ___________ ادامــه دارد  ___________

✍🏻 تهیه کنندگان مطلب:
     سیده فاطمه میرتقی-اورازان و 
     سیده مریم قادری - اورازان
    به همراهی گروه تولید محتوای درجی
    
🔻کپی برداری از این متن، تنها با ذکر منبع آن (کانال تلگرامی/وبلاگ طالقانی درجی) مجاز است و در غیر اینصورت، کپی کننده در دنیا و آخرت، مدیون خواهد بود. 🔺

ابزار رنگرزی در قدیم
نخهای قالی که محصول پشم گوسفندان بود، با رنگهای طبیعی که از حنا، روناس، شقایق، لاجورد، وسمه، پوست گردو، پیاز، جَفت، اسپرک و امثال آن به دست می آمد، رنگ می کردند.

فرش و قالی طالقان

فرش راه تو کنم
این دل مجنون شده را
این من و این دل و
آن خیل سپاهت، گل من

🍃☘🍃

به زودی، با شرح قصه های تار و پود، نوشته ی انگشتان پر هنر زنان سرزمینمان با شما خواهیم بود ان شاءالله.

قالی احساس من پودش ز تار موی توست
اینچنین در جای جای دل حکومت میکنی

#محمدرضاکرمی

ماست محلی!

🔺
ماستی که چرب باشد
مشتر دی دارد
ور نه دوشی سر
هی دو دو کرد باید

#استاد_حسن_پورزاهد_طالقانی
📸 عکس از: بانو زهره

ماست کیسه ای

قِدیمان ماستُمان دی کیسه ای بَ

کُلانی اِنگوران دی ریسه ای ب
َ
پنیر پوستی میان تا عید می ماند
ناچُولٌک دی همُش آواز می خواند

بیا با هم وَگُردیم اون قِدیمان
پِشیمانیم،پشیمانیم،پِشیمان...

شاعر: فرشید فلاحی - کولج

اصطلاحات طالقانی: خوراکی ها

🍎 🍑 🍇 🍒 🌽 🍯

joz = جوز = گردو
shilanek = شیلانک = زرد آلو

halou = هلو = گوجه سبز
marjou = مرجو = عدس

merghanah = مرغانه = تخم مرغ
kaltuk = کالتوک = نوعی خامه

sej = سج = قره قروت
rowghane khoub = روغن خوب = روغن کرمانشاهی
jozeh khoresh = جوزه خورش = فسنجان

dou = دو = دوغ
dou ash = دو آش = آش دوغ

chandar = چندر = چغندر
kemangoush = کمانگوش = قارچ کوهی

 متن از: علی صفاری - زیدشت
 عکس: سیده مریم قادری - اورازان