چند واژه‌ی دست‌ساز درودگران

1. چُـــو میــــــخ
2.  قلاب بافتنی
3. دُو کَلِ چُــــو
4. قلاب ماهیگیری
5. میوه چین
6. اِن گُلاسِ چُــــو

چپـــــاک ۱۵:کــُـتلـــت

شاید آخرین قوم در مملکت ایران زمین، که پرچم استفاده صحیح از منابع زیستی و یکی از مصادیق آن که بازیافت می باشد را پاس داشته اند، همین طالقانی آدومان بوده اند.
و این عادت، در آن روز به عنفوان جوانی، چنان پدری از مُن دِرود که تا عمر دارم یادوم در نیمیشو.

قدیمان تا چند سال پیشان طالقانیان مقیم مرکز نان خشک رو الک نیمیدان و انباری خانه شانی میان دوتا گته گونی از این سه خطه گونی یان دبه که نان خشک و لبه های نان لواش و بربری و تافتون رو دمیکوردون اون میان و وقتی یک بدبخت بینوا میخواس بشوعه طالقان اورو گیر میوردون و دمیرقانسون ماشینشی دل و راهی میکوردون ببر طالقان.
که چی ؟
هادی یَن گــــــِــــو باخوره.
مورد دی داشتیم تازه داماد اولین بار میخواسه تازه عروسشی دستِ ویگیره ببره طالقان که اوشانی ماشین و باربند رو دکوردی بی ین نان خشک و بدبختانه راهی کوردی بی ین که ایلا و بیلا این دوتا گونی رو میبری و صحیح و سالم مینگنی مایی طِویله یی دِری دم. خجیر اون گونی یانی کله رو دی بَدوتی بی یون که عروس یه موقع خدای ناکرده اون کپکـ بزیه نان خشکانه ناخنک نزنه.

در آن روز کذایی مدرسه د تعطیل گردی یم و دِ بدو اچینی رموکه خری جور بشی یم خانه که نهار باخورم... حالا اون دوران دی مایی سند رشد بود و سُنگه لقمه میزی یم و دِباخور. اَص لا سیری حالی یم نیمیگردی.. همه مونه میگوتون تو انگـــــل داری و خلاصه ارادت خاصی مونه قایل بی یون.
خب بابا جان مونی استخوانان دره رشد مینه... این بیصحابه بدن پروتیین میخوا... ویتامین میخوا... کلسیم و فسفر میخوا. .آخه انگــــل چیه اچینی نازنین جوانه عیبور مینین؟
همین در رو واز کوردوم بدی یم ای جاااان،  بوی کُـــــــــتلت میا.. به به..اون دی ننه می کتلت ...
نه لباس عوُض کوردوم و نه دست و پرمه بشوردوم و یک راهه بشی یم آشپزخانه یی دل. یه ده دوازده تا نازنین کتلک داغ گازی سر دبه و مونه بَل بَل میزی که آداش بیو مونه باخــــــور.
مایی ننه دی خانه دنبه و بشیبه میدان.
بنشتوم و کتلتان رو جیروردوم و یه کچه طالقانی ماست دی یخه چالی دل دروردوم و همین سفره رو واز کوردوم بدی یم که عوهااااا نان کجه دبیه؟؟
یک هفته یی نان خشکان و لبه نان لواش سفره دل دره از برای ارسال به طالقان .
ای خدا... چه خاک سر کنم؟؟..هرچی آشپزخانه پی بچرخی یم که نان گیروروم بدی،یم نخیر. نان دنی.
این بیصحاب کتلتی بو دی دبه دیوانه میکورد و کالا کتی بی یم.
عقل کلا تعطیل گردیبه.
چوشمانوم نیمیدی.... روده یی میان انگلان بپر بپر میکوردون که کتلت... کتلت...
هیچی... بنشتوم و اون نازنین کتلتانه با همان لبه های نان لواش و خشکه نانان که سهم گاو بَ باخوردوم
حیف این کتلت. حیف این غذا. چه گناهی مرتکب گردی،یم که مستحق این عذاب الهی گردیمه. این چه گیریفتاری بَ مونی نِصیب گردیه.
زهر گردی... این که میگن کُفتت گرده واقعا با جان و دل لمس کوردوم.
کتلت آخر رو باخوردوم که ننه م بیومی..بچه یتیمانی جور اورو نگاه کوردوم..او مونه نگاه کورد. مون دواره اورو نگاه کوردوم... اشک مونی چوشمی دل دبه... سرمو جیرانگتوم و آخرین لقمه رو میجواوستوم و منتظر نوازش مادرانه بی یم که یکهو مایی ننه محکم بزی مونی مغزی سر که خاکان سرت. مگه عقل تی ی ی سر دنی؟ مگه کوری؟ مگه غولی؟ چب این نان خشکانه باخوردی ی ی؟
اون لبه سفره رو کُنار بزی بدی یم ای خاک اُزاروک دکنن مونی سر... ده تا نان تازه تافتون اون سفره یی بیخ مونیب کنار بنگتیبه و مونی کور چوشمان ندیه.
حسرتی که اون لحظه باخوردوم پیر مرد صد ساله در بستر مرگ از عمر رفته ناخوردیه.
آقا مون دی تور گردی یم حسابی.
آخه این بیصحابه سفره چب یه چادر شبی قایده یه َ..که چی؟؟ این خشکه نانان جمع گرده و آخر هفته دکنه اون سه خطه گونی دل و برسانه طالقان گِـــو باخوره.
حالا مونی غیظ دی جَرومی و بشی یم مقراض بیوردوم که این چادر شبه بربینوم و مونی ننه فاهش و کتره که اگه دست بزنی جیگرتو در میوروم.
صغیر تو غولی ، سفره یی تقصیر چیه؟
یه چهارتا سُلی ورادی مونی طروف و از آشپزخانه مونه در کورد.
کاملا مونی روحیه آماده بود بشوم معتاد گردوم.. عه عه
نازنین کتلتانه اون خشک کپک بزیه نانی همرا باخوردوم.
آها رو.
خیک که گسنه باشه عقل کار نیمینه. عقل گو کار نکنه چشم و گوش و هوش کار نیمینه. فعل و عمل ساق تو د صادر نیمیبو و عصبیت و دیوانگی وصف حالت میگرده.
وقتی جامعه یی میان میبینم که اکثر مردم پرخاشگر و عصبی هستند با خودم میگم: شاید اونها هم خیکشان گسنه هسه. یا در پی نان هستند و یا کتلت رو نان خشکی همرا باخوردی،ینه

هرچی باشه یقین دارم که قوه عاقله و فاهمه و ادراک در ضعیف ترین حد خود خواهند بود  اگر آدومی خیک گسنه باشه!

یاحق🌺
✍ نویسنده: حامد نجـــاری

عکس از: بانو نسرین کشاورز

چُو

🌿 چُو 🌿   
1_دَس چُو                                      2_ بیل دُمبَه                        

3_ کَلَند دُمبَه                                  4_ کُلِنیگ دٌمبه                              

5_ خَجُرَه دُمبَه                                6_ داس دَسته
7_ کارد دَستَه                                8_ اَفَنداره ی دَسته             

9_ ماشینانی میانی کُتُلَ چُو             10_ اَلُمبَه                                    

11_ تیری بامی چُو                         12 _ نُکاس چُو
13_ گالَ چُو                                  14_ شُوش                        

15_ کِتیل چُو                                16_ لَواشِه چُو                             

17_ پِلِکان (سِردی) چُو                   18- چُلی چُو
19_ پشم کُتانَ چُو                        20_ کوپای سری چُو           

21_ سیجُ چُو                               22_ طاق سَری چُو                     

23_ مُردِه ای بالی بیخی چُو          24_ باغی پایه ای چُو                 

25_ دَستُکی چُو                         26- اِنگُلاس یا تِنگلاسِ چُو
27_ آزُنگَله ی چُو                        28_ تُندُرآشُو                       

29_ لاک نانی چُو                       30_ وَردُنه چُو                          

31_ چَپَر ی چو                          32_ دارُ و جُتی چو
33_ هیلُک چُو                          34 _ خیوه ی چُو                   

35_ تبک چُو؟                           36_ تا چُو؟                              

37_ غَشُو چُو                           38_ چَلک شوش
39_ سُوَ                                  40_ ناچُولُک.( نُودان) چُو       

41_ سیف و گلابی چینی چُو شبیه انگُلاس
42_ دوگلَ چٌو                          43_ چُو قاشق                     

44_ داهُولی چٌو                      45_ چُو شانه                        

46_ لتازَه. چُو                        47_ پشت خارانَ چُو
48_ چُپُق دُمبَه                      49_ چوب سیکآر                    

50_ قلیانی لوله و قلیانی تُکی چُو
51_ پنیر خیکی چُو                52- بامبُرُ چُوَ                         

53_ کُندِه = کینی بیخی چُو    54_ کَد یا کَتَ چُو                

55_ پٌلی چُو                          56_اُسپَرُک َ چُو
57_ کُولانی چُو                   58_ پوک پارسی چُو              

59_ پوت چو (الک دولکی چو)

60_ لاشه چو.درختی که از وسط جور میخوره میگن لاشه گردیه.
61_ میخ چوبی و میخ طویله ی چوبی
62- چوب زیر حلبی                63- چوب شلاقی
64- اون ریزچوکه باتبرمیربین اونریزان میگوتن لاچکاد
65- ستون.چوبی که واسه بوداشتن سقف چوبی.
66- جوزدارکه میروتن بنشی هیچکاک چوان میگوتن چیلک
67- گهواره چوبی.                68- دارقالی

درودگری با صدای فرشید فلاحی تقدیم به شما (دریافت کنید)