شاعر (علی ناصری) بگوته:
وَرف بیامه و چوچُکان، لانُ‌شانِ گُم کُردُن!
عارف (گمنامی طلب) میگو:
اما مالی که چوپان داشته بُو، راهُشانِ وَرفی میان واز مینُن و میشُن تا خانُشان
ما دی جانِ خدایی مالانیم، اینه رِ مسیح میگو!
عکسها از آقای مهدی ویسانیان
حسادت در میان آدم‌ها به شکل‌های مختلفی بروز می‌کند. برخی فقط غبطه می‌خورند یا حرص، و احساسات خود را درون‌شان سرکوب می‌کنند. برخی دیگر هم واکنش رفتاری نشان می‌دهند که گاهی این رفتار، مخرب و آزاردهنده است.
یکی از اشارات کنایه‌آمیز به آدم حسود، در فرهنگ طالقان، اصطلاح «نَنه‌ی کَل احمد» است. این اصطلاح، به فردِ مزاحم و نفرِ اضافی در یک رابطه دو نفره نیز دلالت دارد.
داستان اینگونه است که گویا در قدیم، پیرپسری به نام کَل احمد، همراه مادر خود زندگی می‌کرده که آرزو داشته داماد شود. بالاخره بخت او باز می‌شود و همسری اختیار می‌کند. اما هر شب، مادرِ کل احمد که از توجه پسرش به عروسِ تازه وارد، دلخور بوده و به او حسادت می‌کرده، جایِ خوابِ خود را میان آن دو پهن و وسطشان می‌خوابیده است. پس «نَنه‌ی کَل احمد» می‌شود آن فرد حسود و مزاحمی که از صمیمیت دو نفر ناراحت است و مویِ دماغشان می‌شود.
به قلم: سیمرغ
به‌نام خُدا جّان خُدا جّان، پناهِ بی پناهان
اوّل سلام می‌نُم، مِن هر جا میشُم
آی کُرسی یَی بیخ زُمُسّان مِزّه دارَه آدُمی پَرُ و پا رَ خُوب گَرمُ نَرم میدارَه
آخَرَ زُمُسّان وَرکُولیُ ومالانَ می‌بَردیم بِیابان هَمِشانَ می‌گَردانیم تا اَز جُمامی دَر بِیان
مالانَ می بَردیم می گَردان دِیم وَرف دِی دَبَه چون بَعد عَید مالان میشییَن چَرا گُوگَلی بَه
آن رُوزان ما هَرپانزده روز یا یک هَفتَه نان دَمی‌وَسّایمِ کُولاس، پِنجِ کَش، کُلانِک، گُاگالی، دَمی وَسّایمِ
خُوش بِه حال آن رُوزان وَچّهِ بی‌یَیم میشِی‌یَم مالی سَر
وَرکُولیُ و مالانَ دَر مِی کُردِیم مِی‌بَردیم وَرفی مِیان تِلِک سَر
خُوش بِه حال آن رُوزان وَچّهِ بِی‌یَیم مِی‌شِی‌یَم بامی سَر وازّی میکُردِیم
طُوطِی، ریسمان دُارُک، خَرواش خَرواش، جُوز وازّی، قاب وازّی می‌کُردیم
وازّی‌های مُختلِف کِ اَلآن یادُم نی، دی می‌کُردیم بَعد وازّی مِی‌یامی‌یَیم واشنّجَنی دی می‌کُردیم
بَعد خَرمَن، کاه بار، گِل بام مِی‌گَردی، اَهرِک کَشی دَر اَهرِک کَشی وا می‌گَردِی دِتَرانُ و پِسَرانی عاشِقی
خُدا جّان تِ رَ بُدارَه این کاغُذ اِدامِه دارَه
ارسالی از آقای: علی‌بخش عمرانی، اهل آبادی نویزک طالقان
عکس از آقای: مهدی ویسانیان
آی بیامه چِلّـه شـِو باخور باخورِ نُصمِ شـِو
انار و جوز بیوردیم کنار هم باخوردیم
کَله پلو شامُمان چه خوشه احوالمان
کرسی ی بُن آقاجان بنشت کنارِ ننجان
ننجان که نقلُک میگو یالان میان روبرو
بعد نوبه‌ی آقاجانه که فالِ حافظ بُخوانه
کَله پلو: پلویی درست شده با کله پاچه که طالقانیان در شب چله میخوردند. بیشتر بخوانید کلیک
عکس از: بانو رویا ملک محمدی
ایمسالی چله شو دی بیامه.
اندی در قید و بندِ فُلان آجیلو بَهمان شیرینی و چُسان فُسانِ میوه دنباش.
مگه قِدیما چی دَبَه؟
یه مُشت نُخود کیشمیش
یه دوری جوز و توت خشک
یه پیاله تخمِ خربزه بوداده
انار و سیف و کُنُس از خودشانی باغ و دسترنج
آها عزیز جان
شاد بودنی واستان، پیِ بندک و دستک نگرد
شادی همت میخوا که تی یی وجودی میان فُراوان دَره
پایست... یه لاحاف بنگن میزتانی سر، اگر کرسی نُداری
یه شمعی روشُن کُن اگه گُردسوز دِنی
هرچی خانتانی میان دره بیور کُرسیتی سر
ننه ری دَهوت کن تا یالانتی بَ قصه و نقلک بگوئه
راستی اگه طالُقان درین و ورف دَره، ورفِ شیره یادتان نُشو 
چله‌شوتان خوش و پربرکت
آقاجان ته استکان چایی رو جَر کشی، با دقت نگاه کورد تفاله‌ای ایستیکانی بیخ، خدای ناکوردیه نومانسی باشه. در حالیکه باقیمانده قند رو با عاریه دوندانان، خرت و خرت میجوعوس بَگُت: پسر جان؟
بَتُم: جان؟؟
- بیو بنیش دو کَلوم گب دارم تی یِی همرا.
- بگو اقا، گوشم باهاته.
- بگو نه، بیو بنـیـش!
بَنِشتوم.
- چشم، چیه ؟ بَگو...
- خوب اون بَل بَله گوشانه پیش‌اور، گوش گیر، بِین چی میگو اَم تو رِ.
- ها جان.
- چی میخواه کنی پسر؟
- چیو چی میخواه کُنُم آقاجان؟
- زهرِ ماره چی میخوا کنم آقاجان! خر سالت گردیه، کَل گردی یِی، کُل و شُل گردی یِی، ماگِویی جور دی میسُراوانی و خیک بِزی یِی، این بپوسیه آدومه خر نیمیروشون، کی میخواه تورو زون هادیه؟؟! چُهُل سالت گردیه! نه، مونیب بَگو کدام خر میخواه تورو زون هادیه؟؟!
بِدی یَم مونی دهن خشک گردی. دبه مونی بورمه در میومی. یعنی اِندی گندال گِردی یَم؟!!
بَتُم: باز زومستان گِردی نمیتانی بشی طالقان، ایسه بیکاری دِ دَکتی یِی مایی جان؟؟
آقا جان با عطوفتی پدرانه در حالیکه هنوز اون بیصحابه قند رو خرت و خرت میجوعوس ادامه بدا: خفه گرد، دُهانته هم گیر، یکی رو گیر اوردوم بشیم، خدارِه چه دیدی، بِدی یِی قوسمت گِردی!!!
در حالیکه سیبیلانه تِـئو میدا اضافه کورد: تو فکر مینی زون بَبِردون چیه؟؟!! یکی میخوا ورت دباشه، کارانته کنه، یه تَلِ چایی پیشت بنگنه و خیکتِ سیر کنه! چب راه دور میشی؟؟ الان ننوت چی مینه؟؟
- همین؟!
- آهـّا
سعی کردم توضیح بدم: آقا جان این دوره فرق کوردیه! دو نفر میخوا همِ بِینون، بُشناسون، تفاهم اخلاقی داشتی بون، بشون و بیان، گب بَزَنون اصن همدیگِری به درد میخورون، نمیخورون، اینطو نیه سر‌و جیر اِنگنی پیش بِشی، قند و شکر نمیخوا بخری گو...!
بدی یم آقاجانی چوشمان نازک گردی و توک و دیمه منقبض کورد و به تمسخر بگت: بَشو پی کارُت .مونیبه آدوم گردیه، تفافُتِ اخلاقی میخوا آقا، این غلطانه کجه د یاد گیتی؟؟! اگه عقل سرت دبه، این حال و روزگارت نبه! همین که تورو بگُتُم، این هفته ایبه قورار مینگنوم!
بدی یَم ادامه بحث بی فایده یه اما کنجکاو گِردی یم آقا جان کیو گیروردیه؟ تا حال، اصلا نمیگُت خرت به چند مَن، ایسه بشیه مونیبه زون گیروردیه؟؟!
بتم: بیخود، مون هیچ جا بیا نیوم. اصلاً کیو گیروردی حالا؟
- مگه تی یِی مِیلی پِیه؟ همین آیتی کیشکه دتر، خانم دی هسه، تو دِ خیلی سر دی داره!!!
آیت از قدیمی‌ترین دشمنان خونین آقاجان بود. ینی اینان سایه همو تیری همرا میزی یَن. از اول بهار این دوتا کوله دِمیکتون تا قوس پاییز، چهل سال تمام اینان دهوا دبی یَن و این دهوا سر بیست موتر زیمین که آقام میخواست او دِ بخره و بنگنه گته زمینشی سر تا بی قوارگی دِ درآ و آیت دی نمیروت. همین دست ماسوکه چهل سال دهوا و فاحش و نرفین به.
حالا چطو گردیه؟؟ مگه میبو؟ نکنه آقایی عقل تِکِیم باخوردیه؟ اصلاً آیت خانه‌ای دل دتر نداره!!!!
- آیتی کیشکه دُتَر؟؟؟ قدرتی برار؟؟؟
- آها خیر ناخورد، شبِ غریبِشه باخورون به حق پنج تن...!
- آقا!!! حالت خوبه؟؟ اینان به کونار، اصلاً اون گو خانه‌ای دل دتر نوداره؟؟ کیشکه دترش، ده سال پیش شوهر کورد بَعش.
- چب نوداره؟ همان کیشکه دترش طلاق بیگیتیه، مردوک آلوده بیه یا که چی نمیدانم. امبا طولاق بیگیتیه، همانه دیه عوهااااا.
- خسته نباشی دلاور، خدا قوت پهلوان، الان اورو مونیبه گیروردی؟؟ خیلی طوفان کوردی گو!
- آها، چندی قَشونگ دی هسه، تو دِ خیلی سر داره.
- تو الان مونی آقایی؟ مطمنی مونه راهی سر د وِنیگیتی؟ اصلاً اینان به کونار، این زونک دوتا یال داره!
- میدانوم، چه بیهتر، چهل سالت گردیه، اجاقت دی گو این دِ بعد، تشی میانش دِنی، یالانش آب و گل د دریمی یَن، ایسه یال‌داری دی نمیخواه کنی!!!
- آقاجان؟
- ها؟
- مونه مسخره دری؟؟
- میگم عقل سرت دنی میگی چب مونه فاحش میدی .هم زونته بَبِردی، هم یال نمیخوا گت کنی، هم اون بیست موتر زیمینیه اویی پایی بیخ دِ درمیوروم گور به گور!
تازه حالیم گِردی منی قیمت چندی هسته!
شاد باشید
به قلم: حامد نجاری، اهلِ گورانِ طالقان
زمان ما آنقدر دور و بَرمان، آدم دَبه، یه جای خلوت پیدا نمی‌گردی. شاید تنها جای خلوت، یکی پسینه بَه که ویشتر در قُرُقِ ُزناکان قرار داشت و یکی دی تاریک انبار، که اونم کسی وقت بیکاری نداشت که بُخواه خلوت کنه.
اما گُربان اون دی بعضی‌هاشان، میشییَن انباری میان، قَییم می‌گردین که از همین رو، ضرب المثل «تاریک انباری گربا» باب گردی. یعنی وقتی کسی که خیلی آدمه دیما نمیگیت و کناری‌گیری میکُرد، او رِه میگوتن: مُثل تاریک انباری گربه ره میمانه.
متن: آقای مهدی رضاخانی از روستای دُنبلید
عکس از: صفحه طبیعت روستای پَراچان
یه زمانی تفریحات لاکچری بَ
بُخصوص کرسی پایه‌ای بیــــخ
_____________________
کُلاً آن قِدیمان، همه چی دِ تا تَهُش استفاده میکُردُن
پُرتُقالِ می‌خوردُن، پوستُشی هَمرا شیرین کاری و وازی میکُردُن
مثلاً همین تیراندازی پوست پُرتقالی که مخصوص جوانان بَ
یالان دی با یه دانه مداد تراش و پوست پُرتُقال، کارتُنکی جور (عنکبوت) تار می‌تنیدُن (اینه خیلی هنر بَ)
زُناکان دی، همین که گَپشانِ می‌زیَن، پوست پُرتقالانه ریز ریز میکُردُن (بس که دستشان به خُرد کُردُن عادت داشت)
یادُش بخیر... ما دی با پوست پرتقال، قصابی وازی می‌کُردیم. سیفیده پی‌یانُشِ جدا می‌کُردیم میگوتیم دُنبه‌یه! نارنجی پوستُش دی مثلَنی گوشت بَ! هَستانُش دی هَسته! (استخوان)
شما این چیان یادُتان میا؟
نیاکان ما آنقدر سَخی‌دل و مهربان بودند که به هنگام کاشت بذر می‌گفتند:
خدایا این بذرِ می‌پاشیم
غُرابان باخورُن، کشکریتان باخورُن، مورچان باخورُن، ملیجکان باخورُن، چوچُکان باخورُن
تو برکت هادین، ما دی باخوریم.
بعد با دلی پر امید، بذر را به سینه خاک امانت می‌دادند
و چه خوب امانت‌داری بود خاک که نعمت خدا را پر برکت باز می‌داد.
اون قدیم قدیمان، یه روستائی، جُل و پُلاسُشَ ویگیت و بَش به روستایَ بغلی ریفیقیشی خانَه. نه یه رو، نه دو رو، نه سُه رو بلکَه چَن هفته اونجَه بُماند. یه رو صاحُبخانه‌ای زُن کو از پذیرایی خستَه گردی بَ رو کورد به شوعروش و بوگوت: «مَرد بیا فُکری کنیم شایُد بُتانیم این سُمُجَ میهمانَ از اینجه دک کنیم.»
اونان مشورُت کوردون و دَس آخُرَ زُن بوگوت: «امرو کو از بیرون بیامِی بُنا کن مُنه کُتُک بیزَن و بوگو چبه خانه‌ای کارانه انجام هانیمیدِی؟»
اونوخت مُن میشوم میهمانی لَپ و با بُرمه و زاری میگوم: «شما کو چن هفته مایی لپ درین و امرو هم میخای مایی وَر دی بیشی، آیا در این مدت مُن دی بدی بی دی اِیْن؟»
شایُد بدین وسیلَه خُجالـت بکشه و بوشو !
مرد قبول کورد و روزَ بهد کو به خانَه بیامه، بُنا کورد با زُنُش دهوا و اونه با چو بیزَن !
زُن بوگوت: «چبه منه می‌زنی؟»
شوعر بوگوت: «نافُرمانی مینی»
زُن بُرمه کنان به میهمان پناه بَبُرد و بوگوت: «تو کو چن هفته مایی میهمانی و امرو دیگه میخای بیشی، آیا مُن د نافُرمانی بیدی اِی؟»
میهمان با خونسردی بوگوت: «مُن کو چن هفته ای اینجه دروم و چن هفته دیگه دی میخام بُمانوم، از چُشمام بدی بیدم، از شما نیدی اَم !.
»
منبع: کانال اصیل طالقانیان
یک نقلُکِ طالقانی با یه عالَم حرفِ واو که ادیبان به آن واج آرایی می‌گویند.
یکی دَبه یکی دَنبه، یک وَل ویداری وَر، یک وشنگ مو وَره خُتـّی بَه. ولی ول‌وازیت بشو او رِه بیره. وریت یک واشِ کوپا رِه، بیخش دِه یک وَلِ پیت اَفی در آمه، اوره پیاخت. ولی بدو افی بدو، خلاصه مُاهر او رِه بَرسی. وراز دندانشی همرا یک نیش دی او ره بزی.
ولی وگردی بیامه خانه. نیش جا رِه وازلین بزی، یک کم واشکالسه پشم درینگت اوی سَر دَبسا. این دفه ولی وراگت و نالشش در آمه. نیشی جا مث ورامیه آرد، پوف کورد، جوَر آمه.
برگردان فارسی:
یکی بود، یکی نبود، کنارِ یک درخت بیدِ کَج و کوله، یک برّه‌یِ ژولیده مو خوابیده بود.
ولی با گامهای تند و تیز رفت تا اونو بگیره. به یک کوپّه‌یِ علف برخورد کرد. از زیر اون علفها، یک مارِ افعیِ کج و کوله در اومد و ولی رو دنبال کرد. حالا ولی بدو و افعی بدو. خلاصه که مار بهش رسید و با دندونایِ گرازی‌اش اونو یه دونه نیش زد.
ولی برگشت اومد خونه. رو جایِ نیش و گزش مار، وازلین زد. یک کم پشمِ زده و باز شده رو گذاشت رویِ زخمِ نیش و اونو بست.
این دفعه ولی یک وَری اُفتاد و دراز کشید و نِک و ناله‌اش بلند شد. جایِ نیش هم مثلِ خمیرِ آردِ ور اومده، پُف کرد و بالا اومد.
کلمات واو دار این متن با معنی:
وَل (کَج) – ویدار (درخت بید) – وَر (کنار) – وشنگ (ژولیده) – وَره (برّه) – ولی (اسمی پسرانه) – وَله وازیت (قدم‌های بلند و سریع و بی‌نظم برداشت) – وریت (برخورد کرد) – واشِ کوپا (دسته‌یِ کوپّه شده‌ی علف) – وراز (گراز) – وگردی (برگشت) – وازلین (وازلین) – واشکالسه پشم (پشمی که باز شده) – وراگت (یه وَر افتاد، به پهلو خوابید) – وَرامیه (وَر اومده)
توضیحات:
1- واژگان طالقانی ممکن است در روستاهای مختلف، با اندکی تفاوت تلفظ شوند. مثلاً واشکالسه به صورت واچکالسیه، وله وازیت به صورت وله وازآیت یا وله وازهاگید، وریت به صورت ورایت تلفظ گردند.
2- در صنایع ادبی، اگر در متن یا شعری، یک حرف چندین بار تکرار شود، به طوری که آوایِ خوشِ موزونی در آن نوشته ایجاد کند، به آن «واج آرایی» یا «نغمه حروف» می‌گویند که هنری‌است ادیبانه.
در نقلک بالا هم، واج‌آرایی حرف واو را شاهد هستیم.
امیدوارم از این نقلک لذت وافر برده باشید.
تهیه کنندگان:
با سپاس از عزیزانی که در تهیه و ارسال این متن و ترجمه آن همکاری نموده‌اند:
خانم شیرین تمیمی، آقایان علی لطفی، امان آقابراری و ابوالفضل یزدانی
ویرایش و تهیه پوستر: خانم مریم قادری
طالقانی درجی
