هنری گسترده زیر پا

از صنایع دستی طالقان، قالی، قالیچه، جاجیم، گلیم و نمد می‌باشد.

فـرش طالقـان در زمـره فرش‌هـای روسـتایــی و درشت بافت می باشد که در بافت آن از گره متقارن استفاده شده است. ایـن فـرش تـک پـود بـوده و چله کشـی آن بـه روش ترکـی بـر روی دار عمـودی از جنـس چـوب انجـام می‌گیرد. الیـاف چلـه و پـود از جنـس پنبـه بـوده کـه از شـهرهای نزدیـک تهیـه می‌شود و در رنگـرزی نیز عمدتاً رنگ‌هـای طبیعـی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نقش‌مایه‌هـای فـرش طالقـان عبارتند از: نقـوش گیاهـی، نقـوش حیوانـی، نقـوش انسـانی، نقـوش برگرفته از طبیعت، نقـوش برگرفتـه از اشـیاء و نقـوش ابتـکاری.

فـرش طالقـان درشـت بافت بـوده و دارای رج شـمار بیـن 20 تـا 30 گـره اسـت کـه بـه سـلیقه و کیفیـت بافـت بافنـده بسـتگی دارد. البتـه فرش‌هایــی بـا رج شـمار کمتـر یـا بیشـتر نیـز دیـده می شـود، ولـی عمومیـت نـدارد. ‎ در فـرش طالقـان نـوع گـره، متقـارن یـا ترکـی اسـت. در گذشـته گـره فقـط به وسـیله دسـت زده می شـد ولـی بعدهـا بعضـی از بافنـدگان از قـلاب بـرای زدن گـره اسـتفاده کردنـد.

عمده ترین ابزار قالی‌بافی در طالقان: دفتین (خفت)، قیچی (مقراض)، چاقو (کارد)، مَکو هستند.

با سپاس از خانم‌ها پریدخت و فاطمه علی‌شیری

 

خاطرات سربودوت

                                                                                                                                                                   عکس از مالک کایا

شعری محلی به گویش طالقانی، همراه با برگردان به زبان روان فارسی

مُن همان دِهِ قدیمُم

که زمینُم همیدا گندم و جو                          خَانه‌می تو داشتُم، سه چهار تا گِو

طاقِ نُصرت دیمِبستُم، کُلی بَ                      جو پِی اُم معدنِ هر جور، گلی بَ

گر چه چند سالَ سَرُم، کُلا دَرَه                      تو بوگو بَدتَر از این، بُلا دَرَه

مُن همان دِهِ قدیمُم

که دَبَه بِومِمی سَر، پُشتِه یِ واش                  ولی امروز تو دِنَای، شیروانی جاش

گِبُن و هیمه و تالی، که دیمیچّین سَر هم         که زمستان و نبودِ هیمه‌ای بَ مَرهم

کُرسِیِ که گاهی وقتان، تنوری سَر میزّی‌یَن      بعضیان با منقل و سِیَه زُغال وَر میشّی‌یَن

مُن همان دِهِ قدیمُم

که هزار تا وُ هزار، جِوز میارد جِوز دارُم            گر چه امروزی نُداری دَ، مِیَامَه عارُم

که چی گردی سُنجَه وُ توت دارُم

 

برگردان فارسی:

من همان روستای قدیم هستم، که زمینهام گندم و جو می‎داد و توی هر خونه‌ام، سه، چهار تا رأس گاو داشتم.

برای شاخه‌های درخت انگورم طاق نصرت می‌بستم و کنار جوی‌های آبم، معدن هر گونه گُلی بود.

اگرچه چند سال است که سرم کلاه رفته و دیگه از اینها خبری نیست، به من بگو بلایی بدتر از این بلا هست؟

من همان روستای قدیم هستم، که روی بام‌هایم پشته‌های علف بود، اما امروز، تو همه را، شیروانی کرده‌ای

گَوَن و هیزم و فضولات حیوانی سوختنی که روی هم می‌چیدند، که برای کمبود هیزم در زمستان مرهمی بود

کُرسی که گاهی اوقات روی تنورِ خانه برپا می‌شد و عده‌ای با منقل و زغال، برای گرم کردن منزل مشغول می‌شدند.

من همان روستای قدیم هستم، که درختانم هزار هزار گردو می آوردند، اگرچه امروز از نداری (بی‌حاصلی درختانم) عار و ننگم می‌آید. راستی درختهای توت و سنجدم چه شدند؟

شعر از: استاد تیمور توکلی سوهانی (خسته)

با سپاس از پایگاه خبری تکیه ناوه و عالیسر

معرفی کتاب: رفیق و نارفیق، دس برار و کین برار

نام کتاب: «رفیق و نارفیق: دس برار و کین برار»

زبان: دوزبانه، فارسی و تاتی (طالقانی)

نویسنده: محمدعلی جعفری

نقاش: راشین خیریه

ناشر: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

تعداد صفحات: ۳۴ صفحه - رحلی (گالینگور)

چاپ اول - ۵۰۰۰ نسخه

تاریخ نشر: 1388

محل نشر: تهران

دو دوست در جست‌وجوی کار به شهرها سفر کردند تا کار خوبی پیدا کنند. یکی از آنها که بدجنس بود، سر دیگری را کلاه گذاشت و او را در بیابان رها کرد. اما سرانجام همان رفیق خوب به نزد پادشاه شهر رفت، دختر مریض او را مداوا کرد و با او ازدواج کرد. ولی رفیق بد که سرانجام او گدایی شده بود، توسط جانوران و حیوانات وحشی از بین رفت. این اثر از مجموعه داستان‌های «مرز پرگهر» است و به دو زبان فارسی و تاتی به نگارش درآمده است. نگارنده هدف از نگارش این کتاب را آشنایی مخاطبان با فرهنگ غنی و آداب و رسوم ارزشمند مردم مسلمان ایران بیان می‌کند. در پایان کتاب منطقة تات‌نشین (شمال طالقان) معرفی، و توضیحی درباره مردم آن سرزمین و زبانشان آورده شده است. مخاطبان این داستان گروه سنی «د» هستند.

باران و زاماهان

نَقلُک طالقانیِ باران و زاماهان

یک مردُک بَ، دوتا دُختر داشت. دخترانش گَته گردیَن، خواستگار بیامه، اوشانه شوهر بُدا. یک دخترُشَ هادا یک کِشاورزَ، یک دخترُشَم هادا یک کوزه گرَ.

چند وقتی بُگذشت. زُنُش او ره بُگوت مَردُک بُشو دخترانی خانه یک سَربَزُن بِین چه کار مینون، کاروبارُشان خوبه؟ کم کَسری نودارُن؟

مَردُک بیامه اون دُخترشی وَر که شوهرش کشاورز بَ. بُگوت: دُتَرچه طوری؟ زندگیت خوبه؟ خوش میگذرانی؟ شواَرُتی کار و بار خوبه؟

دُخترُش بُگوت: ای آقاجان جان، کار و بارمان بَد نی. زِمینانُمانه شُخم بِیزییم، گندم و جو بُکاشتییم، اگه باران بیا فَبِهَالمراد، اگر نیا ما بدبخت می‌گردیم.

مَردُک ناراحت گردی، هیچی نوگوت، بَشه اون یکی دخترشی خانه که کوزه گری زُن بَ. او ر بُگوت: دُتَرجان خوبی؟ خُجیری؟ چه خبر؟ زندگی ره چُجور میگذرانین؟ کار و بارُتان خوبه؟ کم کسری نودارین؟

دخترش بگوت: ای آقاجان جان، کارُ بارُمان دِ چی بُگوئم؟ بَدُک نی. کوزه دُرُست کوردییم فُراوان، هاناییم آفتو خُشک گَرده. اگه هِمینطور اَفتو دَباشه فَبِهَالمراد، اما اگه باران بیا ما بدبخت می‌گردیم.

مَردُک با ناراحتی بیامه خانه. زُنُش بُگوت: بِیشیی دُترانَ سَر بِیزیی؟ زندگی‌شان خوبه؟ خوشحال بی‌یَن؟ کَم و کسری نوداشتون؟

مَردُک بگوت: ای زُنُک جان، اوشانی خوشبختی دُماسیه به باران، مُن کو مصلحت خدا رِ نمی دانوم ولی اِندی میدانُم چه باران بیا چه باران نیا ما بَدبَخت می‌گردیم!

 

این نقلک به ما این پندِ هامیدیه که خداجان خودُش بهتر می‌دانه کِی باران بیا کِی نیا، همه بنده‌هانی روزی دی مقرر و مَحلومه، پس به اویی حکمت ایمان داشته باشیم و البت در انتخاب زاماهان دقت کنیم تا این مردکی جور بین دعا کردن برای بیامین یا قطعِ باران هالان والان نگردیم!

 

با سپاس از بانو اشرف حکیم الهی، بابت نقلِ نقلک

وسایُل و قُسمت‌هایِ طالُقانی قدیمی طیویلان

وسایُل و قُسمت‌هایِ طالُقانی قدیمی طیویلان

• اجزای مِهماری شامل: دالان، آخور، انبار، کُروس، درجی، کوت چال، اُشکور.

 

 

• یه طالُقانی طیویلَه‌ای میان باستی این چیزان دَباشه: خیوَه، اَرداس، کارد واش بنجَن، شانَه و شن‌کَش، واش چلک، سلط، اینگیلیسی (موشی).

با سپاس از آقای شهرام صادقیان، از روستایِ شهرک طالقان

ماست گَپ‌گَپویِ پُر چَنه‌یِ عاشق!

بانو شهناز سلطانیان در مورد مطلب «ماست گَپ‌گَپویِ پُر چَنه» نوشتند:

این ماست وقتی پچ پچ می‌کنه، اونم نصف شب، وقتی همه خوابند، ما می‌گیم:

بیصاحاب ماست دَره نومزه بازی کنه... نوصفِ شو چطور پچ پچ کنه!

خلاصه مواظب خوراکی‌هاتون باشید. یه وقت دیدید کار دستتون دادنا

به قول یک لطیفه‌ی قدیمی، وقتی شیرینی و میرزاقاسمی تو یخچال هست، باید درِ یخچال باز باشه! :))))

 

ماست گَپ‌گَپویِ پُر چَنه

شما می‌دانستین خوراکیان نه فقط گپ گپ مینُن که حتی آواز دی می‌خوانُن؟

قدیما از طالقان برامان ماست بیوردی‌بیَن. حَلا از بی‌برقی و نبودِ امکاناتی چون یَخِچال بَه یا دوری راه و گرمای هوا، خلاصه که ماستِ سوغاتی، تُرش گِردی بَه و «جوز جوز» می‌کُرد.

یادمه دبّه‌ای دَر رِ که ویگیتیم، ننه بگوت: ای امان، این ماست «گپ گپ» مینه کو.

آبّا آن سر اتاق دِ بگوت: صدای آوازُش تا اینجه میا.

گَن‌ننه بگوت: دُتر جان، بِنگَن مطبخی میان تا فردا اونی همرا آش بَپوچیم.

و من چقدر این اصطلاح «گپ گپ مینه» دِ خوشوم بیومی.

خلاصه که ماستِ خجیر باید ساکت و تُک دَبُست باشه. اگه بخوا شیطانی کنه و آواز بُخوانه، دبّه‌شی سَرِ میربینُن و اونی همرا، آش می‌پَچُن و نوش جان مینُن.

 

 

دستور پخت آش ماست

حبوبات این آش، اصلش نخوده. ولی همراه نخود میتونین از لوبیا (چیتی، قرمز یا سفید) هم استفاده کنین. حبوبات رو جدا می‌پزیم و میذاریم کنار.

تو دیگ اصلی آش، یک پیمانه برنج (اگه برنج نیم دانه داشتید، نیم دانه بریزید) و یک پیمانه بلغور گندم رو ریخته و میگذارید بپزه. حدود نیم ساعت که پخت، سبزی آش رو اضافه کنید. اونم نیم ساعت پخت، ماست یا دوغ ترش شده رو اضافه کنید و نمک آش رو میزون کنید. یادتون باشه، ماست/دوغ، هرچی ترش‌تر بهتر.

نکته اصلی دیگه در خوشمزگی این آش، استفاده از سیرداغ نعناع داغِ فراوونه. به حد وفور و دست و دلبازانه سیرداغ نعناع داغ درست کنید و قسمت اعظمش رو داخل آش بریزید و یک کَمیش رو نگه دارید برای تزئین. پیاز داغ هم برای تزئین درست کنید.

آش که دو سه قُل زد و ماست و دوغش با بقیه مخلفات، یک دست شد، حبوبات رو هم اضافه کنید و با عشق، نوش جان نمایید.

 

عکس و متن و آشپزی از: سیمرغ

عبدالله امیدوار طالقانی

به بهانه درگذشت بزرگ مردی از دیار طالقان:

از فشندک تا شیلی... پسری برای دهکده‌ای جهانی

عبدالله امیدوار، حدود شصت و هشت سال پیش، همراه برادرش عیسی، به سرزمین‌های ناشناخته در قاره آمریکا، آفریقا و قطب جنوب و شمال قدم گذاشت. سفر کم نظیر این دو برادر ماجراجو، از سال 1333 خورشیدی آغاز شد. آنها نخست به یک سفر هفت ساله با موتورسیکلت ماچلس انگلیسی به قدرت پانصد سی سی که روی گلگیر آن شعار «همه متفاوت، همه خویشاوند» نوشته شده بود، داشتند و بعد هم یک سفر سه ساله را با اتومبیل سیتروئن دو سیلندر که هنگام بازگشت از سفر اول، شرکت سیتروئن فرانسه آن را هدیه داد، انجام دادند.

برادران امیدوار، پیشگامان جهانگردی معاصر و همچنین از اولین جهانگردان ایرانی شناخته می‌شوند.

• نقل از: خبرگزاری همشهری

 

عبدالله امیدوار، به عنوان نمادی از سینمای شیلی معرفی شده است. مرکز فرهنگی لاموندا در سانتیاگو شیلی که عبدالله امیدوار یکی از پایه‌گذاران و همکاران آن بوده است، با تایید خبر درگذشت او، اعلام کرد که شیلی با یکی از نمادهای سینمای خود خداحافظی کرد.

در بیانیه این مرکز فرهنگی که بامداد جمعه ۲۴ تیرماه ۱۴۰۱ به وقت تهران، منتشر کرده، آمده است: «عبدالله امیدوار (۲۰۲۲ - ۱۹۳۲) تهیه‌کننده و فیلمسازی بود که به بیش از ۱۰۰ کشور جهان سفر کرد و بیش از ۱۲۰ فیلم مستند ساخت. او در ۸۹ سالگی درگذشت و ما امروز با نمادی از سینمای شیلی خداحافظی می‌کنیم.»

• نقل از ایسنا و عصر ایران

عبدالله امیدوار، پژوهشگر، مستندساز و اولین جهانگرد ایرانی طالقانی الاصل است که در سال 1310 در تهران به دنیا آمد.

او به همراه برادر خود، عیسی امیدوار، از سال 1333 سفر پر ماجرای خود را به دور دنیا، با دو موتور سیکلت از خانه پدری، به سوی مرزهای شرقی ایران، افغانستان، آغاز کرد. استفاده از موتور سیکلت به منظور دستیابی به میان‌برها، نقاط دور افتاده و راه‌های صعب العبور بود. سفر اول آنها هفت سال طول کشید. این دو پس از گذر از کشورهای افغانستان، پاکستان و هند، به سوی تبت و سپس آسیای جنوب شرقی و استرالیا سفر کردند. در ادامه آنان، با گذر از اقیانوس آرام، به آلاسکا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی رفتند.

کتاب «سفرنامه برادران امیدوار» وقایع این دو برادر را به نقاط مختلف جهان، همراه با نتیجه پژوهش‌های انسان‌شناسی آنها ارائه می‌کند.

موزه «برادران امیدوار» شامل قطعات ارزشمندی از فرهنگ‌های ملل مختلف در مجموعه کاخ سعدآباد، دستاورد سفرهای این دو برادر فرهیخته به شمار می‌رود.

در نهایت، عبدالله در روز 23 تیرماه 1401 سفر آخرت خود را به تنهایی آغاز کرد.

برای دانستن بیشتر از این دو برادر صفحه برادران امیدوار در ویکی پدیا ^کلیک را بخوانید.

 

گروه طالقانی درجی، درگذشت این همشهری نیک نام را تسلیت گفته و از درگاه الهی علو درجات را برای روح ایشان خواستار است.

تیرماهی شلانک

مَثَل و اصطلاح «تیرماهی شلانک»

این مثل برای تأکید بر بُعد زمانی و یا بعید بودن یک امر، استفاده می‌شود و به دوری و دیری و عدم احتمال وقوع یک موقعیت اشاره دارد. در این خصوص دو تعبیر وجود دارد:

تعبیر اول: چون تیرماه فصل رسیدن زردآلو (شلانک) هست و فکر کن که در اوج یک زمستان سخت هستی، طالقان از جیر تا جواَر برف‌پوش و سفید.... قحطی میوه‌منه و وفور سرما... آنگاه که فرارسیدن گرمای دلچسب و شلانک خوشمزه برای تو بسیار دور و بعید می‌نماید، آن وقت برای هر چیز دوری این مثل کنایه آمیز را به کار می‌بری: تیرماهی شلانک.

اگر بخواهیم برای آن معادل فارسی بیابیم، چیزی شبیه مَثَل: بزک نمیر بهار میاد، کمپزه با خیار میاد است.

تعبیر دوم: در گاهشماری طبری که در روستاهای بالاطالقان نیز کاربرد دارد، تیرماه، در فصل تابستان نیست و به روزهایی از پاییز و معادل آبان ماه اطلاق می‌شود. (مثل رسم تیرماهی سینزده که در آبان برگزار می‌شود.) لذا با این رویکرد، اصطلاح «تیرماهی شلانک» به بعید بودن و ناممکنی یک امر دلالت دارد. چون در فصل پاییز، زردآلویی وجود ندارد و زردآلویِ پاییزی، امری محال است.

معادل فارسی آن هم: آب از آتیش درآوردن است.

 

با سپاس از آقای مسلم گرشاسبی، اهلِ آبادی کَش طالقان جان
            و آقای محمدرضا از بالاطالقانِ عزیز

تهیه شده در گروه تولید محتوای درجی

کاسنی و شلانُک بَلگه

سلام دوستان، صبحتان به خیر و شادکامی

بهترین وقت برای چیدن کاسنی زمانی هست که گیاه، گُل کرده، یعنی الان.

کاسنی گیاه دارویی بسیار مفیدیه که از دمنوش اون می‌تونید استفاده کنید. یادتون نره اولاً مصرف بیشتر و مداوم کاسنی، حتماً تحت نظر پزشک باشه. ثانیاً گیاه رو از ریشه درنیاریم تا سالهای بعد هم سبز بشه و دربیاد.

بانو شهناز سلطانیان از دیزانِ همیشه زیبا

 

 

روزگارِ خوشِ طالقان جان، هم اینک

با شیلانُک بَلگانی کو اَفتویی بیخ، خُشک میبُن.

آقای اکبر شعبانی از صمغ‌آبادِ روشن و پُربار