ما هیشوقت عروسُک و خانه باربی نوداشتیم
مُن حتی دوسش دی نوداشتُم
ولی همیشک دِلوم میخوا یه خانه بندانگوشتی پر از قدیمی اثاثان.
تو دی اینانه خوش داری؟
پس بیو بنیش تا یه کَموک قدیمی وازی کنیم...
آها عزیزجان... خونه درجی... واسه خالُک وازی... هُزارتا قصه داره
دانلود کلیپی زیبا از یک خانه قدیمی بندانگشتی
سریالِ خانه سبز یادتانه؟
یه علی کیچیک دَبه اوُل پی‌یَر نُداشت
بعد خودشی آقا پیدا گِردی اما او رِ هانُدان بَبُره خارُج
چَن وَخت بَهد، یالُک خودُش دَس به کار گِردی و خودشی بَ پی‌یَر جور کُرد
حَلا به اینانُش کاری نُداریم... یه چیزی در این قضیه دَره که مُن خودُم به تنهایی! کَشف کُردیَم
نکته اینجه یه که علی کیچیکی پی‌یَران... هر دوتا شان یه خُصلتِ مشترک داشتُن.
- چی؟ خوش‌تیپ بی‌یَن؟
- اون که البت... اما مینی منظور اُصالتشان بَ که هر دو پی‌یَر، مایی همشهری و طالُقانی یَن!
تا اُکتُشافِ بَهدی خدا نگهدارتان
با آرزوی سلامتی و موفقیت برای هنرمندان خوبِ طالقانی
آقایان اسماعیل محرابی (روستای امیرنان) و فرخ نعمتی (روستای خچیره)
زنبورک از کهن‌ترین سازهای موسیقی جهان است که با بدنه‌ای نعلی شکل و زبانه‌ای که یک سر آن به وسط انحنای ساز، وصل شده، از فلز یا چوب ساخته می‌شود. زنبورک، جزء دسته سازهای تیغه‌ای از رده‌ی خودصداهای دهانی است که جایگاهی در خاطرات کودکی‌های خیلی از طالقانی‌ها دارد. یادآوری این خاطرات را با هم در متن زیر می‌خوانیم:
زنبورُک، مایی دِورَه‌ای اُرکستر سمفونی بَ.
یادُش بخیر، منی دایی پُسر تو دوران جوانیش یه دتری خاطرِ میخواست. همیشه کوچه‌شانی میان که رد میگردی، زنبورُکشه میزَه. دتره دی تندی میشه پشت بُومی سر...
ما دی کوچانی میان می‌شی‌یِیم و زنبورُک می‌زی‌یِیم، مردمی خِو می‌پَرُست. :))
خلاصه که قِدیما خیلی باحال بَ.
شعر از: سیمرغ
با سپاس از آقای شهرام صادقیان و سرکار خانم شهناز سلطانیان
دستبافته‌هایی از تارِ عشق و پودِ زیبایی
هنرِ پنجه‌های صبورِ مادری از دیارِ طالقان: بانو کبری سادات میرقادری از روستایِ اورازان
خدا همه‌تانِ بُوداره
اون قِدیمان کو کارگر با قرارداد مشخص دَنُبَه، کارُگرانی ساده دِبیَن که به ایشان فَعله میگوتُن و برحسب شرایط و مُهارت، به صورت‌های زیر کار میکُردُن:
روزمُزد: کارگری که در برابر کارِ روزانه، مزد میگیت که عبارت بود از پول، غذا یا محصولات کشاورزی، مثل کارگرانِ گیلاس چین.
سال مُزد: کارگری که به صورت سالانه دستمزد هامیگیت. مثل چوپانان.
شکم خوراک: کارگران ساده و غیرماهری کو فقط در برابر خوراک، کار میکُردُن. مثلاً در دنبلید، کارگرانی در کنار یک خانواده، اقامت و کار میکُردُن که به اینها «آدم» اطلاق میگردی. یعنی می‌گُوتُن فلان خانواده، آدُم داره. این آدمها که معمولاً از ولایات اطراف به طالقان میامیَن، حقوق ناچیزی میگیتُن و دستمزد اصلی‌شان همان سرپناه و غذا بَه.
مزد سر خرمن: این مزد به برخی مشاغل، سالانه و به صورت محصولات برداشت شده خرمن، پرداخت میگردی. مثل مزد سلمانی و دلاک.
مزد نقد: اینجور مزدان مختص بسیاری از مشاغل بَ که به صورت نقدی پرداخت میگردی. مثل مزد نجّار یا آهنگر.
دَس کمک: در اصل کارگری قرضی است که بدون دریافت مزد نقدی، در ازایِ کار در زمانی دیگر، برای فرد کار میکُرد. این نوع کارگری، یک جور همیاری روستایی است که در مواقع شدت یافتن کار، اعضا و کارگران یک خانواده به کمک دیگری میشُن و در مقابل اون دی در یک روز دیگر، همین کارِ تکرار مینه و بدین ترتیب جبران محبت و زحمت میبو.
فَعله بی‌مزد و مواجب: چنین چیزی خیلی در طالقان مرسوم نَبَه ولی گاهی کارگرانی بیدونِ مزد دی پیدا میگردی. مثل شاگردانِ مغازه، کارآموزان یا محصلانی که برای طرحِ کادّ خودشان کار میکُردُن.
این شرایط کارگری در قدیم بَ. آن زمان، زندگی روستایی با محدودیت‌هایی که داشت، اینگونه از کارگران خود، قدردانی میکُرد. شاید شرایط کارگری خیلی عادلانه و صرفه‌مند نبَه اما یه چیزی ر نمیشا کتمان کُرد و آن اینکه طالقانیان، چه قدیمی‌ها چه امروزی‌ها، همیشه بهترین رفتار رو با کارگرانشان داشتُن. اوشانِ تکریم میکُردُن و طبق سفارش اسلام، همیشک سعی میکُردُن مزدشانه سریع و کامل هادیَن.
مثلاً در هیچ جای دیگری نِیدیَم که قدِ طالقانیان، به کارگر احترام بنگنُن. کارگری، کاری خفیف و بی ارزش در نظر طالقانیان نی. وختی یک کارگر دارُن، خودشانی غذا و خوراکِ با اوشان تقسیم مینُن و حتی خیلی وقتا، عینِ یک میهمان، اویی بِ تهیه تدارک مِینُن.
یادُم میا کارگر و بنّا داشتیم، ننه هر صبح، اوشانی بِ پِلو خورشت با سالاد و دوغ و سبزی و مخلفات، تهیه میکُرد. یه روز مجبور گردی بشوئه صفِ سیمانی میان و نزدیک ظهر بیامه. آن موقعان تلفن دی نبه که زنگ بزنه و خبر هادیه تا یکی دیگه اویی جا غذا بپُچه. ظهر با کُباب و سنگک بیامی خانه و هِی عذرخواهی میکُرد که نتانسته پلو بپُچه.
بنّامان میگوت: خواهر، هیچ جا ما ر ناهار هانمیدیَن. شما دی اندی خودته خسته ناکن، صبح به صبح یه آبگوشت بار کن و بشو به کارانت برس. اما ننه میگوت: نمیشا هر روز آبگوشت باخوردُن. تکراری و خسته کننده میبو.
یا همین طالقان خودمان، افغانی کارگر داشتیم. آقام میشه تا شهرُک، میوه و بیسکیویتُ و شکر پنیر میگیت کارگرانی بَ. میگوت این بنده خداهان خسته و گُسنه میبُن، کنار هر چایی اوشانی بِ بیسکیویت بنگنین ته دلشانِ بگیره.
کجایِ دنیا سراغ داری چنین با کارگر مهرُبانی کُردُن؟
متن اصلی از: آقای شهرام صادقیان، مدیر محترم کانال اصیل طالقانیان
با تشکر از آقای مهدی رضاخانی و گروه تولید محتوای درجی بابت تکمیل متن و ذکر خاطرات
دستکتِ مُنِ هادین تو رِ یه خُجیرِ جا بَبُرُم...
به قشنگِ قِدیمان... به دیدارِ طالقانی سُرخِ دیمان
با سپاس فراوان از آقایان فرهاد باریکانی و شهرام صادقیان
آقای شهرام صادقیان، مدیر محترم کانال اصیل طالقانیان، شرح طنزی بر این عکس نوشتند:
«حلا میشیم یه گزارُشَ کشتی سراغ، مابُینَ طالُقانی قورماغَه با حریفُش از خاروج، یه خجیر سالتوبارانداز از طالُقانی قورماغَه»
یکی از قشنگترین کلمات طالقانی که خود به خود آدمه خنده میا، کلمه «قورماغه» یا با تلفظی دیگر، «قورتماغه» است.
از این جالبتر کلمه «قورتماغه لاحاف» است که به جلبک و سبزه روی آب اطلاق می‌شود.
یعنی از این قشنگتر نمی‌شد این گیاه را تشبیه و توصیف کرد.
یادش بخیر بچه دبستانی بودم. یک همکلاسی شمالی داشتم که به تقلید از فیلم «باشو غریبه کوچک» ازم می‌پرسید: اِما گوئیم «پیر وَک» شُما چی گویین؟
که جواب دادم: «قـُورت‌ماغه» و با این کلماتِ پیر وَک و قورتماغه، کلی با هم خندیدیم.
این وَرَقه ایمتحانیان یادُتانه؟
قیمتُش دو تومُن (بیست ریال) بَ. یه دَه تومُنی (مُدَرِس نُشان) هامیدایم پِنش تا شو میخَری‌یِیم ایمتحاناتی بَ. البت گاهی اوضاعِ مالی مدرسه خوب بَ، خودُشان هامیدان. برا بعضی‌ها هِمین ورقه، حُکمِ ایعدامِ داشت. مایی بِ برعکس، حُکمِ آزادی... چون اونی پِی سَر، طالقان بِشیَن بَ و سُ ماهِ تُمام خوشی‌هایِ تابُستانی با وَچان.
ایسه الان که ایامِ ایمتحاناته، با آرزوی موفقیت برایِ تمامِ دانش آموزان و دانشجویانی که اسیر این ایمتحانات گِردیَن، ما دی یه امتحان برگزار مینیم تا ضمنِ مرورِ ادبیاتِ طالقانی، خنده دی تُکِ لبانمان بنیشه.
📌 سوالات پایان ترم سطح تخصصی زبان طالقانی
📝 درس مثلها و کنایات
1- چرا باید نَشورده دیمو ماچ کورد؟
الف) چون نَشورده دیم قشنگ‌تره. ب) چون ناراحت میبو اگه ماچ ناکُنی.
ج) چون بَشورده دیمو همه ماچ مینُن. د) اصلُن چون کرونا بیومیه هیچ ماچ ناکُنین.
2- این فورتوک به چی دَر؟
الف) به آن کُش. ب) به آن فورتُک.
ج) به این چُر. د) به شَهرویی گُلِ اِو.
3- نگار نازنین چی داره؟ یک مورد از مشخصات آن چیزی که دارد را بیان کنید.
الف) نو گیوه داره، پا نا کورده پُشتُش پینه داره. ب) کُرونا داره، تب و لرز و اُستُفراغ مشخصاتشه.
ج) یه کیلو شیلانُک بَلگه داره، همه دی کُرم بِزی. د) یه وَره، لاغر و مُردال.
4- خر اگر کار زشتی کند چه اتفاقی می افتد؟
الف) خُجیرِ بو بلند میبو. ب) صاب مال خوشحال میبو!
ج) کورایه پامال میبو. د) سوال گُنگه، منظور چه کارِ زشتی؟
5- در راستای سوال قبلی، قاطری کین دَم بیشیَن چه عواقبی دارد؟
الف) اُستُشمامِ بَدِ بو. ب) صُدای ناخوشایندِ دُرت!
ج) خطرِ جفتک. د) همه موارد.
6- مصرع دوم این شعر چیست؟ اگر خواهی بدانی لذت خِو....
الف) باخور در خستگی یک بادیه اِو. ب) سرتو سایه بنگن، کینت به اَفتو.
ج) بشو صحرا دِرو کُن گندم و جِو. د) گته داری سَران بنشین بخور تِءو.
7- شاعر چه صفتی را برای اثبات قوم و خویشی کافی نمی‌داند؟ بیت مذکور را بنویسید.
الف) داشتن ریش قرمز، مگه هرکی قورمُزه ریشه، تی یی قوم و خویشه؟
ب) داشتن سجلد، مگه هر کی سجلد داره، تی یِی همراه کار داره؟
ج) داشتنِ خالِ سیاه، مگه هرکی خالِ سیاه داشت، تی یِی خالُکِ یار داشت؟
د) قوم و خویشی به اینا نی. بَشو رَد گَن.
8- کودکان تهران در جواب «چی» می‌گویند نخودچی، وَچان طالقان در جواب «چرا» چه می‌گویند؟
الف) بَشو خانِتانی دَر سَرا. ب) جان عَم زُنُت دُرا.
ج) چُ بَ میایی این وَرا. د) هرچی دلشان بُخوا می‌گوئَن.
9- در طالقان به جای شلوغ و در هم برهم و وسایل نامرتب چه می‌گویند؟ (راهنمایی: این اصطلاح اختصاصاً به طالقانی تعلق دارد.)
الف) بازارِ شام. ب) عَروسی خانه. ج) سَگ میزنه گُربه میرَخصه. د) کوروکی دُکّان.
10- در طالقان به دختر زشت رو یا غذای بد طعم، به استعاره چه می‌گویند؟
الف) گاگیلی. ب) کُشمُش پِلو. ج) برکت زیاد. د) اُجاره.
و من الله توفیق: سیمرغ ❣
مَرجو خورِشتِ مِینُوم یادِ مَچِّدِ روستامان می‌کوئُوم!
بعضی قَتلی روزان، ناهار مَرجو خورشت هامیدان، با بادیه مِسی و روحی کاسه، خورشتانِ میوردُون و زُناکان، یِگ‌ضَرب خالی میکُردُن پِلُوشانی سَر!! بَعد هَنو یه قاشق ناخوردیه، خالی کاسه رِ دست میگیتُن و بلند داد می‌زی‌یَن: خــوررِشـت! خــوررِشـت!
یعنی زود باشین خورشت بیورین.
این جور وقتان، دلُم میخواست بَگوئَم: آخه دَله خیک! هامون پِلویی که آش کوردی (با آن همه خورِشت بریتَن) رِ باخور، بعد هُول بَزَن برا کاسه دُویـُّم!!!
خلاصه که فیلمی بَ... به قول پیرزُناکان گُناه بَ که قَتلی روز، ما رِ خنده میگیت.
هَمُوش دی آخَرُش خورشتی میان، سِنگ دَبَه!
یادُش بخیر
نقل از همراه درجی
دیدید بعضیا وقتِ خوشی و خوردن و بریز بپاش (از جیب دیگران) که میشه، تندی سر صحنه حاضرند و واسه خودشون میانداری می‌کنند اما همین که تَقّی به توقّی می‌خوره و زمان سختی و مشکلات یا کار کردن می‌رسه، دیگه نمی‌توانی اثری ازشون پیدا کنی؟
مثلاً اون عروسِ زیادی زرنگی که زودتر از همه میاد سر سفره، بالای مجلس می‌شینه و گُلِ غذا رو برای خودش می‌کشه و تا «قُورت» می‌خوره اما موقعِ ظرف شستن و جمع و جور کردن، غیبش میزنه و آخرشم می‌بینی یه گوشه‌ی دِنج واسه خودش پیدا کرده و خوابیده؟
برای این آدما دقیقاً یه مثل خیلی جالب در طالقانی هست که در وصفشون میگه:
آدم‌های میانه خور و کِناره خُوس
کسایی که همیشه به دنبال اینَند که بیفتند وسطِ بهره برداری‌ها (میانه خوری) و در عینِ حال، حاشیه‌ی امنی برای خودشون پیدا کنند که کسی کاری به کارشون نداشته باشه (کِناره خُوسی).
خلاصه که بَبه جان، میانه خور و کناره خُوس بودن، دور از انصاف و ادب و آدمی‌زادیه. و طولی نمی‌کشه که مردم اینها رو می‌شناسند و دیگه تحویلشون نمی‌گیرند و به دردِ تنهایی و طرد شدن، گرفتار خواهند شد. پس سعی کن همیشه محبتها رو جبران کنی و از هر دستی که می‌گیری به همون دست، پس بدی.
این طالقانی خوشگِلِ مَثَلِ دی یاد گیرین، به کارتان میا.
یا علی
یادداشت ادمین:
لطفاً برای شادی روح مادربزرگم خانم سیده خاور میرنوراللهی که گنجینه‌ای از مثلها و اصطلاحات طالقانی در سینه داشت و به خوش قلبی و مهربان، مشهور بود و امروز سالگرد فوتشون هست، صلوات و فاتحه‌ای قرائت فرمایید.
ممنونم. جانتانی قربان، سرتان و عزیزانتان سلامت و ساق.
