خانِ کوچیک دهِ پایین، واسه شب چله، گردو میده...

وَچان

چله تانی جوز با من

 کوچک خان جیر ده😊



ارسالی: سیدمجید سیدعلیخانی

منتشر شده در کانال طالقانیها

نذری یا خیرات انار

دریافت کلیپ

چله شویِ ایمسال مصادف گردیه با پنجشمبه
برا یادآوری اسیرانِ خاک و شادی روحشان
میتانیم انار دان کنیم وخیرات هادی یِیم
اینجوری خیلیها خوشحال میبُن

آهاعزیزجان بیشترک قدر باهم بودنه بدانیم

تیرماهی (تیرگانی) سیزدهی شو

در بین جشنهای قدیمی مردمان مأوا گرفته در دامنه های البرز، یک جشنی هست به نام «تیرماهی سیزده شو»  که مصادف است با دوازده آبان ماه و گفته می شود همان جشن «تیرگان» ایران باستان است که در تقویمهای طبری، به روز دوازده آبان و شب سیزده آبان افتاده است.

این جشن، در روستاهای طالقان هم به کیفیتی که در ادامه می آید، برگزار شده و می شود.

در رابطه با تاریخچه این جشن نیز روایات مختلفی وجود دارد. برخی پیروزی کاوه بر ضحاک را مبنای جشن تیرماه سیزده شومی دانند، برخی هم آن را روز تیر اندازی آرش برای تعیین مرز ایران معرفی می‌کنند و برخی دیگر معتقدند که تیرگان شب تولد حضرت علی است.

در این شب همه خانواده ها کنار هم جمع می شوند و تا پاسی از شب خوردن تنقلات و گوش دادن به قصه و افسانه های بزرگترها سپری می شود.

جوانان هم با در دست داشتن ترکه ای بلند که کیسه ای به انتهای آن بسته شده است همراه کودکان به در خانه ها رفته و با سر و صدا و کوبیدن چوب به درخانه ها و لال بازی از صاحب خانه تقاضای هدیه می کنند و صاحبخانه هم اغلب به آنها پول میوه و شیرینی می دهد.

در این شب بیشتر خوراکی هایی که مناسب مهمانی است، وجود دارد. همچنین بنابر رسم هر محل خوراکی هایی ویژه ای نیز تدارک دیده می شود. مثل انواع شیرینی ها و نانهای خانگی و محلی.

علاوه بر شب چره، یعنی انار، انگور، سنجد، بادام، تخمه و امثال آن به مناسبت سیزده باید غذایی پخت که از سیزده ماده خوراکی گوشت، آب، سبزی، برنج، عدس، نخود، نمک و غیره درست شده باشد که آن را «سیزده چی» می گویند.

از رسم های دیگر در شب تیرماه سیزده شو، فال گرفتن با دیوان حافظ یا فال کوزه (امیری) است و برخی نیز در شب این جشن بر بام خانه دیگران می روند واز روزنه بام شان درازی را که به سرآن یک دستمال بسته اند درون اطاقی که آنان نشسته اند می اندازند و صاحب خانه از همان خوردنی هایی که برای مهمانان آورده است در آن دستمال می گذارد و آن را می بندد.

آن گاه کسی که بر بام نشسته و شال را به پایین انداخته آهسته شال را بالا می کشد که از این رسم به عنوان «شال اِنگَنی» یا «شال جیر کُنی» یاد می کنند.

 

 

 

منبع: خبرگذاری مهر

تهیه شده در گروه تولید محتوای درجی

 

 

محرم 1396 در اورازانِ طالقان

آستان مقدس امامزادگان (سید علاءالدین و سیدشرف الدین) اورازان🔻

عَلَم کشی و حرکت دسته عزاداری عاشورا در کوچه های اورازان🔻

اجرای تعزیه در مسجد سادات اورازان🔻

با سپاس از کانون فرهنگی اورازان

نذر سید و غربت!

 

طالقانیان با همسایگان خود نظیر ولایات و شهرهای شمالی ایران، از قدیم مراوده و تجارت و ارتباطات اجتماعی داشتند که وصلتهای زیادی طی این مراودات، صورت می گرفت.

یک رسم قدیمی که در میان شمالیان وجود داشت این بود که گاهی، کودکان خود را نذر سید می کردند!

یعنی چه؟

اگه میخوایید از این رسم باخبر بشید، فایل صوتی زیر را دانلود کرده و گوش کنید.

فایل صوتی: نذر سید به روایت بانو میرزکی (قادری) از اورازان

دریافت کنید

 

 

 

و نیز در ادامه بشنوید:

مادری که به دلیل "نذر سید" شدن، از خانه و خاندان و دیار خود جدا مانده، فاصله ی به کوتاهی این ورِ گهواره تا آن ورِ گهواره را غربت می داند.

فایل صوتی: غیر طالقانی دختر هانمی دیم به روایت خانم میرزکی (قادری) از اورازان

دریافت کنید

 

عروسی های قدیمی در طالقان

مجموعه ای بی نظیر از عکسهای قدیمی مربوط به عروسی محلی در روستای اورازانِ طالقان

گوشه ای از مراسمها و آداب و رسوم محلی را می توانید در این عکسها مشاهده کنید

با تشکر از کانون فرهنگی اورازان

 

مراسم پول اندازی (هدیه به داماد)

 

در این مراسم، که معمولاً شب عروسی برگزار می شود، افراد فامیل، هدایای نقدی خود را به داماد اهداء می کنند. فردی که مسئول دریافت هدایاست، از اهداء کننده به این صورت که "عمو فلانی، فلان قدر شاباش هادا، خانَش آبادان...." نام می برد و فرد دیگری، آن را یادداشت می کند تا بعدها، داماد جوان در شادیهای آن فرد، برایش جبران نماید. 

 

این عکس مربوط است به عروسی سیدعباس میرنورالهی در دهه پنجاه (کنار داماد سیدنظام میراحمدی و کنار سید نظام، سمت چپ، مرحوم سیدجعفر میرقادری و مرحوم سیدوجیه اله میراحمدی قرار دارند.)
ارسالی از: سید انبیاء میرصادقی

 

 

 

گل به دست زاما! و گل گلی آیینه و شمعدان

 

پذیرایی در مراسم عروسی معمولاً با چای، شیرینی و میوه های محلی انجام می گرفت.

 

این عکس مربوط است به مراسم عروسی سید حسین میرقادری در دهه شصت

 

 

عروس یا زاما حمام بردن و نیز صحرا بشیَن

 

قبل از حنابندان، عروس و داماد را جداگانه به حمام برده و رخت نو به تنشان می کنند. (معمولاً صبح حنابندان عروس را برده و عصر داماد را). صبح روز عروسی هم عروس با دست خوآرانش (ساقدوشان خانم) به صحرا می روند و گل می چینند و شادی می کنند. همین مراسم برای داماد هم برپا می شود. هرجا هم که اتراق کنند و فرصتی دست دهد، از رقص و پایکوبی (یالدی بزیَن) و دست افشانی غافل نمی شوند. حتی در اورازانِ بسیار متعصب مذهبی و سنتی!

 

این عکس مربوط است به مراسم عروسی سیدولی، در اِسطَلی سَر  در سال هفتاد

 

 

 

زاما لباسانشه تَن کوردیه، با دَس برارانش میشو صحرا تفریح!

 

 

آخرین عکسهای مجردی داماد گرفته می شود.

 

این عکس مربوط است به دهه هفتاد

 

 

 

 

خُنچه بَران (مجمع بیاردُن)

 

معمولاً در شب حنابندان و یا صبح روز عروسی انجام می شود و هدایایی از طرف داماد و فامیلانش برای عروس و بالعکس فرستاده می شود.

 

این عکس مربوط است به دهه شصت و ارسالی از: سیدانبیاء میرصادقی

 

 

پیِ عروس بِشیَن، زاما لباسانشه تَن کوردیه، با دَس برارانش میشو عروس بیاره!

 

بعد از ظهر روز عروسی، داماد و ساقدوشهایش با گل و شیرینی و آینه و شمعدان، برای بردن عروس به خانه پدری او، رهسپار می شوند.

 

این عکس مربوط است به عروسی سیدمحمود میرنوری، ساقدوشی که آینه در دست دارد، مرحوم سیدکمال میرنوری است.

 

 

فامیلانی مَجمَع بیاردُن

 

هر یک از فامیلهای دور تا نزدیک، بنا به درجه قرابت و فراخور وضع مالی خود، هدایایی در یک مجمعه می گذارند و به عروس و داماد اهداء می کنند.

 

و حُسن ختام این پُست، این عکس بسیار زیباست از عروسی اوایل دهه پنجاه در اورازان. چهره های خندان دخترکانی که امروز خود عروس و داماد و نوه دارند، پسرکان کنجکاو و زنان پرغرور و استوار طالقان.

 

شاد باشید

 

آیین مردم طالقان در گذشته

درباره ی آیین مردم طالقان می توان گفت که تا حدود قرن سوم هجری این منطقه پیرو دین زرتشت بوده است که هنوز آثار باقیمانده و رسوم متداول بین مردم از نفوذ این آیین حکایت از آن دارد.

با ظهور اسلام و گرویدن مردم اطراف و سایر مناطق نزدیک به طالقان به مذهب شافعی و مالکی، (التدوین اعتمادالسلطنه ص ۴۳) مذاهب جدید در میان آنان رواج پیداکرد. اما چون ساداتی که به سوی طالقان روی آورده پیرو زید بن علی بن حسین بن علی بودند، آیین زیدیه را که حسینیه نیز نامند، قبول نموده و به آن علاقه مند گردیدند.

ظاهرا مذهب اسماعیلیه در طالقان نفوذ و دوام قابل ملاحظه ای نداشت زیرا مردم طالقان بیشتر در قلمرو نفوذ حکمرانان زیدی مذهب قرارداشتند. به هر حال با روی کار آمدن صفویه، خصوصاً خان احمد اول که به آیین شیعه اثنی عشری معتقد و علاقه مند بود، از گسترش و نفوذ آیین زیدیه کاسته شد و به مذهب اثنی عشریه گرویدند.

اکنون مردم طالقان، عموماً مسلمان و شیعه دوازده امامی  می باشند.

برگرفته از: محمدرضا صفری مولف کتاب روستای هرنج در فرهنگ تاریخی و سنتی طالقان

عکس: آستان مقدس امامزادگان سید علاءالدین و سیدشرف الدین

اورازان - طالقان

گُل کار

قِدیم کو رنگ و پتینه و کاغذ دیواری و کنتس و فلان و فلان دَنِبَه
هر سال باید گل کار میکُردُن

گل کاری بِه دی باید میشی اراگل و نرمِ گل، صحرا دِه میاردُن
اومبا نرم گله گو زوری همرا اویی میان مینگتُن، توری دِه رد میکُردُن، کهنه پیته ی همرا، کهنه جُرُب پشمی همرا، اونجا کو دست نمیرسی جارویی همرا، میزیَن، خانه کف کو سفید گَرده.

دیفالانی به دی اراگل او میکُردُن، صاف کردش جارویی همرا میزیَن دیوار.
ایچان میگردی کو خانانی دیفال و کف سیفید میگردی.

در عکس مشاهده می کنید که زن در حال گُلکار کردن و مرد در حال نوروزخوانی است که هر دو (گلکار و نوروزخوانی) از رسوم نزدیک عید نوروز و به استقبال بهار رفتن در طالقان (و برخی ولایات دیگر نظیر مازندران) است.

   فایل صوتی این متن ارزشمند با صدای استاد فرشید فلاحی

                                             دریافت کنید

ایلجار (ایلِ جار)

در ادامه بررسی آداب و رسوم طالقانیان به یک رسم دیگر می رسیم به نام ایلجار

در فرهنگ لغات آمده: ایلجار (الجار) به معنای گردهمایی رعایا برای انجام کاری است.

در طالقان هم به هنگام انجام کاری بزرگ که معمولاً از عهده یک یا چند تن برنمی آمد، مانند جُو دَرکُنی یا جاده درست کردن، اهالی به دور هم جمع شده و یکدیگر را خبر می کردند. تا پس از مشورت با بزرگان و خبرگان و تصمیم گیری و برنامه ریزی و نقشه چینی، به یاری یکدیگر آن کار بزرگ را به سرانجام برسانند.

در عکس، نمونه یک کار دسته جمعی (ایلجار) در درست کردن مسیر آبیاری در روستای اورازانِ طالقان را مشاهده می کنید.

با تشکر از آقای فرشید فلاحی

و کانون فرهنگی اورازان

تهیه شده در گروه طالقانی درجی

جار زدن در طالقان

حضرات بُشنیبین: پول زغالتانه بیارین. حمامی زغال تمام بیبی. اگر  پول زغال نیارین حمام می خوسه. فردا نوگین ماره نگوتیه هااااایییییییییی

جار زدن وسیله اعلان عمومی، در زمان های قدیم بود. در طالقان این کار به وسیله پاکار انجام می شد. بدین شکل که پاکار بالای ساختمان های بلند در نقاط مختلف ده می رفت و اعلان عمومی را با صدای بلند اعلام می کرد. و بسته به اهمیت اعلان آن را تکرار می کرد. 

چند نمونه دیگر از جار در دنبلید:

حضرات بشنیبید:  ...حسن عاموی کشی ریسمان گوم بیبی ، هرکی پیدا کُردی بیاره تحویل بدی هاااااااااااااااااااااااااا یییییییییییییییییییییییییی

حضرات بشنیبین: از پس فردا "رجه" آزاد می بو ، گوکل می شو رجه، هر کی واش داره رجه بیاره ، فردا نوگین ماره نگوتیه هاااااااااااااااااااااااااااااااااایییییییییییییییییییییییییییییییی

حضرات بشنیبین: ورزوان بیامینه ده، بیاین ورزانه تحویل گیرین هااااااااااااااااااااااااییییییییییییی

حضرات بشنیبین: فردا بیاین جوی سر ، ما جو در کنیم هااااااااااااااااااااااایییییییییییییی هرکی یه بیل و کلند همراش بیاره هااااااااااااااااااااااایییییییییییییییییییییییی


ارسالی: آقای مهدی رضاخانی #دنبلید

ایسه الآنان با موبایل جار جارانشانه مینُن

این مطلب در کانال طالقانیها منتشر شده است.