مثل شماره 17

📌 خود، خودی بهتره خود میدانه

یعنی هرکس صلاح و خوبی خودش رو بهتر از هر کس دیگه میداند.

معادل مثل فارسی: صلاح مملکت خویش، خسروان دانند.

با درجی، طالقانی گپ بَزنیم.

Telegram.me/taleghanidarji

مثل شماره 16

📌 بُهاری هوا، زن شوهری دهوا هسته

کنایه از باران های یهویی و ناپایدار و صاف شدن هوا هست
یعنی این کدورت ها پایداری نداره و لحظه دیگر از بین میره
همانند باران های بهاری که رگبارهای کوتاه داره

معادل فارسی مثل: زن و شوهر دعوا کنند، ابلهان باور کنند

با تشکر از حامد نجاری

با درجی، طالقانی گپ بَزنیم.

Telegram.me/taleghanidarji

مثل شماره 15

📌 دست، دسته میشُوره، وگَرد مینه، دیمه میشوُره

یعنی تنهایی امور پیش نیمیشو، با کمک و تعاون و همکاری، کارها انجام میبو و اگه تو کمکی کنی، یکی دیگه دی تورِه کمک مینه.

با درجی، طالقانی گپ بَزنیم.

Telegram.me/taleghanidarji

مثل شماره 14

📌 مرغانه همسایه ی سرا، قُد قُد مینی بَه

معنی لفظیش میبو: تخم مرغ برای همسایه، صدای مرغ برای من
یعنی مرغی دانه رِ ما هامیدیم، اویی زحمته ما میکَشیم، سر و صدای و گندله بوشو ما تحمل مینیم، اما تخم مرغشه جای دیگه مینه.
ینی زحمت کار با منه اما سودشه کس دیگه میبره
به عبارتی به نام ما، به کام دیگران.

با درجی، طالقانی گپ بَزنیم.

Telegram.me/taleghanidarji

مثل شماره 13

📌 کاهله خر منتظر هُششه

یعنی خر تنبل، منتظر شنیدن فرمان ایسته (هوشش) تا بایسته و راه نره. از زور تنبلیش
ایسه یه آدم تنبلی که هی منتظره وهانیه کو کار د دست بکشه، اوره میگون کاهله خر منتظر هُش
با سپاس از خودم (سیمرغ)
.

با درجی، طالقانی گپ بَزنیم.

Telegram.me/taleghanidarji

مثل شماره 12

📌 یاد دا عقل، تا دری پشته

یعنی عقلی که یاد داده شده (نه عقلی که ذاتیه) فقط تا پشت در (یه مدت کوتاه) به یاد می مونه.
این مثل در مورد آدمهایی کاربرد داره که هرچی یادشون میدی، تندی فراموش می کنند.
وَچان، یاد داده هایِ درجی رِ فراموش نکنینا. ای شمایی قَدی قُربان.

با درجی، طالقانی گپ بَزنیم.

Telegram.me/taleghanidarji

مثل شماره 11

📌 یه سال باخور نان و تره، ده سال باخور نان و وَرَه

معنی لغوی: یک سال قناعت کن، نون و سبزی بخور  و در عوض، ده سال نون و با گوشت بره بخور.
با قناعت می توان به جاهای بلند دست یافت و در آسایش زندگی کرد.
اشاره ب مثل قناعت توانگر کند مرد را
نظیر این مثل در فارسی نیز موجود است: یک سال بخور نون و تره، یه عمر بخور نون و کره.

با درجی، طالقانی گپ بَزنیم.

Telegram.me/taleghanidarji

مثل شماره 10

📌 کم بی جُن و پَری، یکی درجی دِ بَپَری

معنی لغوی: جن و پری کم بود، یکی دیگه هم از دریچه سقف پرید و زیاد شد.
به این معنا که مسایل و درگیریهای زیادی داشتیم و باز هم به آن اضافه شد. (در مقام شکایت و طعنه از سختیهایی که مدام بر تعدادشان افزوده می گردد، استفاده میشود.)
معادل فارسیش میشه: گل بود و به سبزه نیز آراسته شد.

با درجی، طالقانی گپ بَزنیم.

Telegram.me/taleghanidarji

کدخدا و کدخدامنشی

 

کدخدا و کدخدامنشی

کدخدا  در دهات، همان ریش سفید بَه که در کارها مردم َ راهنمایی و اختلاف نظر ها رَ حل و فصل می کُرد، جهت عمران و آبادانی ده  تلاش می کُرد و حرفشی سر، کسی حرف نمیزَه. فلسفه داشتن کدخدا، به مدیریت و سرپرستی جمعیت انسانی مربوط میگردی اما بعدها  برخی از قدرتشان و اعتماد  مردم  سوء استفاده  کُردُن و دست به ظلم و قلدری بِیزیَن.

 

کدخدا یا کتخدا به معنی بزرگِ ده و محله و یا صاحب و بزرگ خانه که معنی شوهر و مرد زندار دی میبو که همون اولی مورد بحث مایه. کد خدا منشی هم مثل کدخدا رفتار کُردُنه و هم معنی کمک به کار حل اختلاف به کدخدایه و هم ادای کدخدا رِ دُرُردُن معنی مینُن. مثلاً کسی که زیاد تو کار کسی دخالت کنه و دستور بدی، میگن کدخدا منشی درُدیه.

 

فارس زبانان غالبا میگن: ده، روستا، آبادی، محله اما این ترکان میگن: کد یا کت، حالا دقیقاً معلوم نی این کد از زبان آذری وارد فارسی گردیه یا از زبان فارسی به آذری، در هر صورت کدخدا معنای لفظیش میبو: خدای آبادی. (خودآی: خودش بیامیه.)

ضرب المثلهای زیادی درباره کدخدا بوگوتینه من جمله:

وقتی همه کدخدا باشن، ده ویران میبو. این ضرب المثل درباره کسایی میگوتُن که با دخالت بیجا، باعث خرابی کاران میگردیَن. که در نکوهش همان کدخدا مَنشی بَه.

 

یه ضرب المثل دی بَه که میگُتُن: کَسو کدخدا گَرَستی (کسو = لاک پشت) به این معنا که فرد بی لیاقتی به پست و مقام مهمی رسیده.

 

یا میگُتُن: کدخدارو بِین، ده رو بچاپ.

 

یارو رَ ده راه نمیدان، سراغ کدخدای خانه رَ میگیت.

امیرنانیان یادشانه، یه مردک از طرف کدخدا انتخاب گرستی بَه، میگوتُنُش: پاکار. پاکار، معاونِ کدخدا بَه. تمام مردم اون دِه میتَرسیَن، یه جورایی اون موقع بعد کدخدا همه کاره بَه. مردم میخواستن بُشُن واش بیچینن، میوه بیچینن، حتماً باید پاکار اجازه میدا یا یه روزه انتخاب میکرد، میگُت اون روز همه بشُن مثلاً فلان جایی واشه بچینن.

 

قدیمان کدخدایان، حکومتی میکردُن خودشانی بَه. اون قدیمان که بیشتر ارباب رعیتی بَه، بیچاره مردمان چندی اذیت میگرستُن. اورازان دی تعریف مینُن یه ارباب داشت، سر سیاهِ زُمُستان، مردمه یه گونی آرد قرض هامیدا، تابُستان، هفت تا کیسه پَس میگیت، اندی پشت سرش ناله نفرین بَه. بعد بیچاره مردمان، چون نزول قرضشان زیاد بَه، هر سال زُمُستان، باز به بیچارگی میرسیَن و ناچار قرض میگیتُن و از این چاهی که ارباب اوشانی به دُرُست کُردی بَه، هیچوقت رهایی نُداشتُن.

 

البته همیشه وجود کدخدا شر نبه، گاهی بعنوان داور، دهی میان، انجام وظیفه میکُرد. چون مشکلات ده زیاد بَه، جدای از اینکه با هم خوش بیَن، دعواشان دی زیاد بَه. ویشتر دی سرِ ملک و املاک یا زمینانی واش بِچیَن و اینکه تی یی مال دَکتیه ای مینی زیمین و این چیزان، وقتیَم که دعوا میکُردُن، همون صحرایی میان، همدیگره با داس و کاچ میزییَن و بعد، خونین و مالین میامیَن کدخدایی وَر.  کدخدا دی اوشانی کاره یه جوری حل میکُردکه کارشان به شکایت پاسگاه و دادگاه نکشه . کلاً کدخدایان علاقه ای به حضور نیروهای دولتی در خودشانی قلمرو نُداشتُن و آنه مایه ی کم شدن قدرت و نفوذ خودشان میدانستن.

 

خیلی ازکدخداهایی که انتخاب میگردیَن، خودشان چوزَن ده بیَن، چو زن کسی ره میگُتن که قلدر بَه و همه دی او دِ میترسییَن. همین بَ که کدخدا خیلی از کارانِشِ با ترسی که مردم از او داشتُن، پیش میبرد.

 

کد خدا همه کاری میان دَبَه ، مثلا میاندارِ دسته های سینه زنی، اگه وَچه مَچه ای موقعِ سینه زنی شیطانی میکُرد، چویی همراه پیامیخوت وچانه. این هنر کدخدا بَه که در حضور او، کسی دست از پا خطا نیمیکُرد.

 

چوب دو سر طلا بشنُوستیَن؟ کدخدا یه جورایی چوبِ دو سر طلا بَه. چو او، رابط بین حکومت وقت با مردم آبادی بَه، همیشه فَش نثارش میگردی. یه ور حکومت دِ فَش میخورد که بی عرضه و فلان و بهمانه. اینور دِ دهی مردم، فَش هامیدان که خودشی هم دهیان و خودیان را ویل کُرده و حکومتی اوامرِ اجرا مینه.

 

حتی شنیده گرسته که در این رابطه مثلاً سرباز گیری، اون قدیم این بیچاره کدخدایان خیلی کوری بکشیَن. هم بازداشت گِردین، هم کتک بُخوردُن از سمت حکومت. هم مردم باهاشان لج کرده بیَن و دهی میان اذیتشان کردن.
خلاصه هر دهی یه کدخدای خوب میخواهه، یکی که بزرگ و ریش سفید مردم و از جنس خودشان باشه و با اوشان از سر لطف و مهربانی رفتار کنه. ایسه الان که این وَر افتاد گردیه و مردم کارشانُ به دادگاه و دولت میبرُن که چندان رضایتی دی درِش نی.

 

الهی که همه دهای طالقان در صلح و صفا و خوشی و احترام باشه.

 

با سپاس از گروه تولید محتوای درجی

کپی برداری از این متن تنها با ذکر منبع آن (کانال تلگرام/وبلاگ درجی) مجاز است.

 

این متن ارزشمند با صدای فرشید فلاحی تقدیم به شما (دریافت کنید)

 

 

گوش پیلیک

یه کلمه و معنی آن:

عزیزان میدونید در طالقان به "درگوشی حرف زدن" چی میگن؟

میگوئَن: گوش پیلیک یا گوش بُنیَک

مثلاً: بیا مینی وَر تی یی بِه یه گوش پیلیک بگوئم.
یا: جمعی میان، گوش بُنیَک نُداریما.

با درجی، طالقانی گپ بَزنیم.

Telegram.me/taleghanidarji