درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

درجی، به طالقانی یعنی: دریچه سقفی خانه‌های قدیمی که رو به نور و هوای تازه باز می‌شد و نقش پررنگی در معماری، فرهنگ، افسانه‌ها و مراسمهای طالقانی دارد.

درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

درجی، به طالقانی یعنی: دریچه سقفی خانه‌های قدیمی که رو به نور و هوای تازه باز می‌شد و نقش پررنگی در معماری، فرهنگ، افسانه‌ها و مراسمهای طالقانی دارد.

درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

دوست عزیز سلام

طالقان، ولایتی اصیل و ریشه دار، با مردمانی نجیب و آرام و فرهیخته و فرهنگی غنی و ناب و بی‌بدیل است.
از نظر جغرافیایی، طالقان را نگین رشته کوه‌های البرز می‌دانند. دیاری محصور در کوه‌های جنوبی مازندران و گیلان، همسایه با کرج و الموتِ قزوین. با فاصله 166 کیلومتری از تهرانِ پایتخت.

این دیار، 86 پارچه آبادی دارد که برخی از روستاهای آن، به دلایل فرهنگی (مثل: روستای اورازان - زادگاه جلال آل احمد که کتابی هم به همین نام دارد) سیاسی مذهبی (مثل: روستای گلیرد - زادگاه آیت الله طالقانی، جاذبه‌های توریستی (مثل: روستای کرکبود - آبشار کرکبود و روستاهای حاشیه سد طالقان) و دلایل دیگر، آوازه‌ای جهانی دارند.
همچنین یکی از مرموزترین روستاهای ایران که به "ایستا" معروف است و در خود طالقان به "ترک آباد" شهرت دارد، در آن واقع شده است.

امّا بیشترین شهرت طالقان، مربوط به مفاخر و بزرگان آن است. از ابوذر زمان (آیت‌الله سید محمود طالقانی) و نویسنده خسی در میقات (مرحوم جلال آل احمد) گرفته تا شهید تیمسار فلاحی، دکتر حشمت، درویش خانِ اهل موسیقی و زنده یاد مریم میرزاخانی که مشتی است نمونه‌ی خروار در ذکر مفاخر و بزرگان طالقان.

ناحیه طالقان، زیستگاه حیات وحش وگونه‌های متنوع گیاهی است که واجد ارزش‌های تفرجگاهی هستند.
طالقان به غیر از آثار ارزشمند طبیعی که درخود جای داده‌است، اماکن زیارتی و تاریخی ارزشمندی نیز دارد که بر جاذبه‌های آن می‌افزایند.

زبان مردم طالقان از ریشه های فارسی - تاتی است.
ما در اینجا گرد هم جمع شده‌ایم تا طالقان خود را بهتر شناخته و در جهت احیای فرهنگ و زبان خود گام برداریم.

تمام تلاش و همت ما بر این است که زبان و فرهنگ و خاک طالقان عزیزمان، از هر گزند و آسیب، محفوظ بماند.

خُجیره هم زبانان، البرزیانِ نازنین، شمایی قدم مایی چُشمی سر.
به خودمانی زبان گپ بَزنیم تا ماندگار بُمانه.


برای ارتباط با ما
از طریق ایمیل به آدرس taleghanidarji@gmail.com مکاتبه کنید.

طبقه بندی موضوعی
بایگانی

۴ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «جشنها» ثبت شده است

ترانه دختر

يكشنبه, ۲۴ تیر ۱۳۹۷، ۰۸:۳۴ ق.ظ


روز میلاد حضرت معصومه

دختر امام موسی کاظم علیهماالسلام

و روز دختر مبارک


ترانه «دختر»
با صدای: آوش قادری (اهل روستای اورازان طالقان)
شعر از: خانم اشرف حکیم الهی (اهل روستای هرنج طالقان)
ویرایش: خانم میترا صیادی (اهل روستای امیرنان طالقان)



این ترانه زیبا را دریافت کنید (دانلود)


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۴ تیر ۹۷ ، ۰۸:۳۴
درجی طالقانی

پنجه پیتُک به روایت تصویر

سه شنبه, ۲۸ فروردين ۱۳۹۷، ۰۱:۰۹ ب.ظ


25 فروردین و پنجه پیتِک در طالقان استان البرز

گذراندن این روز بیرون از خانه مثل سیزده بدر

خبرگزاری صدا و سیما

دریافت کنید (دانلود)


درخصوص پنجه پیتُک بیشتر بخوانید: (کلیک)


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۸ فروردين ۹۷ ، ۱۳:۰۹
درجی طالقانی
کلمات زیبا و دوست داشتنی «چله بزرگ»، «چله کوچک»، «چارچار»، «سده»، «اهمن و بهمن»، «سیاه بُهار» و «سرماپیرزن»، کلماتی هستند که برای نسل قدیم بسیار آشنا و با رگ و خون آن عزیزان عجین شده ولی نسل جدید، خیلیهاشان هیچ از آنها نمی دانند.



در باور قدیم، زمستان به دو بخش: چله بزرگ (چله کلان) و چله کوچک (چله خرد) تقسیم می شده که چله بزرگ از (اول دی ماه  تا دهم بهمن ماه) و چهل روز کامل بوده و چله کوچک از (یازدهم بهمن تا پایان بهمن ماه) به مدت 20 روز کامل است و به همین دلیل چون 20 روز کمتر از چله اولیست، چله کوچک نامیده شده است.
 
غروب آخرین روز چله بزرگ جشن سده برگزار می شد، مردم دور هم جمع می شدند و از این جشن لذت می بردند و در نهایت با برپایی آتش و خواندن شعر و پایکوپی به دور آتش، سده را جشن می گرفتند.
جشن سده، با افروختن هیزمی که مردمان، از پگاه بر بام خانه خود یا بر بلندی کوهستان گرد آورده‌اند،  آغاز می‌شود.
این جشن همیشه به شکل دسته جمعی و با گردهمایی همه مردمان شهر و محله و روستا در یکجا و با برپایی یک آتش بزرگ برگزار می‌شده است. مردمان در گردآوردن هیزم با یکدیگر مشارکت می‌کنند و بدین ترتیب جشن سده، جشن همکاری و همبستگی مردمان است.

این دو برادر (یعنی چله بزرگ و چله کوچک) در هشت روز در کنار همدیگر هستند که آن 8 روز را «چار چار» می نامند. یعنی چارچار، به چهار روز آخر چله بزرگ و چهار روز اول چله کوچک گفته می شود.



پس از چار چار، نوبت به  اهمن و بهمن (پسران پیرزن (ننه سرما)) می رسد که خودی نشان دهند. 10 روز اول اسفند را اَهمن و  10روز دوم اسفند را بهمن می گویند و این 20 روز ممکن است آنقدر بارندگی باشد که این دو برادر به دو چله طعنه بزنند. (قدرت خود را برتر ببینند)

در مورد این دو برادر، قدیمی های نازنین، شعر زیر را می خواندند:

اهمن و بهمن، آرد کن صد من،
روغن بیار ده من، هیزم بکن خرمن، عهده همه با من


تا اینجا 20 روز از اسفند به نام اهمن و بهمن نامگذاری شده اند و می ماند 10 (یا 9) روز آخر اسفند ماه که 5 روز اول «سیاه بهار» نام گرفته و در این ایام، شبها بارندگی فراوان بوده و روزها کشاورزان مشغول شروعِ کار کشت و زراعت می شدند. شعری که آنها در این ایام زمزمه می کردند به این صورت بود:

سیاه بهار، شب ببار و روز بکار


5 روز آخر هم  «چلّه پیرزن» یا «سرما پیرزن» نام داشت که در این روزها آسمان گاهی ابری گاهی آفتابی، گاهی همراه با باد است و اکثر اوقات از آسمان، تگرگ می بارد که قدیمی های دل پاک بر این باور بودند که گردنبند پیرزن پاره شده و مهره ها و مرواریدهای آن به زمین می ریزد.


حیف است بچه های ما این ها را نشنوند و  قصه های قدیمی از صفحه روزگار محو شود.



منابع: پایگاه خبری امید وزوان
  و  دانشنامه آزاد فارسی

۴ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۱ بهمن ۹۶ ، ۰۸:۵۴
درجی طالقانی

تیرماهی (تیرگانی) سیزدهی شو

شنبه, ۱۳ آبان ۱۳۹۶، ۰۲:۵۲ ب.ظ

در بین جشنهای قدیمی مردمان مأوا گرفته در دامنه های البرز، یک جشنی هست به نام «تیرماهی سیزده شو»  که مصادف است با دوازده آبان ماه و گفته می شود همان جشن «تیرگان» ایران باستان است که در تقویمهای طبری، به روز دوازده آبان و شب سیزده آبان افتاده است.

این جشن، در روستاهای طالقان هم به کیفیتی که در ادامه می آید، برگزار شده و می شود.

در رابطه با تاریخچه این جشن نیز روایات مختلفی وجود دارد. برخی پیروزی کاوه بر ضحاک را مبنای جشن تیرماه سیزده شومی دانند، برخی هم آن را روز تیر اندازی آرش برای تعیین مرز ایران معرفی می‌کنند و برخی دیگر معتقدند که تیرگان شب تولد حضرت علی است.

در این شب همه خانواده ها کنار هم جمع می شوند و تا پاسی از شب خوردن تنقلات و گوش دادن به قصه و افسانه های بزرگترها سپری می شود.

جوانان هم با در دست داشتن ترکه ای بلند که کیسه ای به انتهای آن بسته شده است همراه کودکان به در خانه ها رفته و با سر و صدا و کوبیدن چوب به درخانه ها و لال بازی از صاحب خانه تقاضای هدیه می کنند و صاحبخانه هم اغلب به آنها پول میوه و شیرینی می دهد.

در این شب بیشتر خوراکی هایی که مناسب مهمانی است، وجود دارد. همچنین بنابر رسم هر محل خوراکی هایی ویژه ای نیز تدارک دیده می شود. مثل انواع شیرینی ها و نانهای خانگی و محلی.

علاوه بر شب چره، یعنی انار، انگور، سنجد، بادام، تخمه و امثال آن به مناسبت سیزده باید غذایی پخت که از سیزده ماده خوراکی گوشت، آب، سبزی، برنج، عدس، نخود، نمک و غیره درست شده باشد که آن را «سیزده چی» می گویند.

از رسم های دیگر در شب تیرماه سیزده شو، فال گرفتن با دیوان حافظ یا فال کوزه (امیری) است و برخی نیز در شب این جشن بر بام خانه دیگران می روند واز روزنه بام شان درازی را که به سرآن یک دستمال بسته اند درون اطاقی که آنان نشسته اند می اندازند و صاحب خانه از همان خوردنی هایی که برای مهمانان آورده است در آن دستمال می گذارد و آن را می بندد.

آن گاه کسی که بر بام نشسته و شال را به پایین انداخته آهسته شال را بالا می کشد که از این رسم به عنوان «شال اِنگَنی» یا «شال جیر کُنی» یاد می کنند.

 

 

 

منبع: خبرگذاری مهر

تهیه شده در گروه تولید محتوای درجی

 

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۳ آبان ۹۶ ، ۱۴:۵۲
درجی طالقانی