شهرستان طالقان به مرکزیت شهرک، یکی از شهرستانهای استان البرز ایران است. شهرستان طالقان از شمال با مازندران و الموت، و از جنوب با ساوجبلاغ و فشگلدره همسایه است.
ناحیه طالقان زیستگاه حیات وحش وگونههای متنوع گیاهی است که واجد ارزشهای تفرجگاهی هستند ناحیه طالقان به غیر از آثار ارزشمند طبیعی که درخود جای دادهاست، اماکن زیارتی و تاریخی ارزشمندی نیز داردکه بر جاذبههای آن میافزایند. منطقه کوهستانی طالقان در ۹۰ کیلومتری از شهر کرج قرار گرفتهاست.
طالقان از دو بخش مرکزی (پایین طالقان) و بالاطالقان تشکیل شدهاست.
شاهرود )که در گویش محلی به آن شَهرو می گویند) رگ حیاتی این سرزمین دیر زمان است که از کوهپایههای شرقی آغاز و با طولی نزدیک به ۱۰۵ کیلومتر به غرب میرود این شریان آبی بیش از ۱۵ رودخانه کوچک و بزرگ منطقه را که از چشمه سارها و برفابها سرچشمه میگیرند، همراه خود تا سپید رود میبرد تا با آبهای قزل اوزن آمیخته و راهی دریای خزر شود. دو آبشار در روستاهای اوچان و جوستان و همچنین در هرکدام از روستاهای اورازان، کرکبود، آسکان، عسلک آبشارهایی جریان دارند، دوچشمه آب معدنی در روستاهای عسلک و لمبران (بنام سه کوچ) و یک چشمه آب معدنی شرب در جوستان قرار دارد که دوچشمه معدنی ذکرشده یکی از نقاط تفرجی طالقان محسوب میشود.
کوه های معروف: شاه البرز، علم کوه، شاه کرم و ...
جمعیت
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان طالقان در سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۵٬۷۸۱ نفر بودهاست. اما در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ به آمار قبلی حدود هزار نفر اضافه شد و به تعداد ۲۶۹۷۶ نفر رسید. طالقان از حدود ۸۶ روستا تشکیل شدهاست. مساحت منطقه طالقان حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مربع است ودر ۳۶ درجه و ۱۲ دقیقه عرض شمالی و ۵۰ درجه و ۴۷ دقیقه طول شرقی، در شمال غرب شهر تهران قرار دارد.
دین
آیین مردم طالقان تا قرن سوم هجری، دین زرتشتی بود. پس از آن پیرو زید بن علی بن حسین بن علی بن ابیطالب یا زیدیه شدند. با رویکارآمدن صفویه از نفوذ آیین زیدیه کاسته شد و بیشتر مردم طالقان شیعه دوازدهامامی شدند. گرچه تا قرن دهم هجری و مصادف با زمان سلطنت شاه طهماسب صفوی هم نشانههایی از وجود زرتشتیان در طالقان گزارش شده است.
ریشه لغوی طالقان
دهخدا ریشه طالقان را تالکان دانسته، وی مینویسد: صاحب انجمن آرا و به تبعیت او مؤلف آنندراج، طالقان را معرب این کلمه دانستهاند: «تالکان و تلکان، نام دو ولایت است یکی در خراسان و دیگری در حوالی شهر قزوین که نخست تلک، که سنگی است سفید و براق و معرب آن طلق، در آنجا یافته شد، بنابراین، این نام یافت و طالقان معرب آن است کذا فی القاموس.» تالگان= طالقان: تات و تال نام ویس (طایفه و قوم) ایرانی ساکن در کرانههای دریای کاسپیان (مازندران) و کوهستانهای پیرامونی ایران و جمهوری خودخوانده آران (آذربایجان) است و پسوند «گان» در پارسی بمعنای جا و سرزمین میباشد که رویهم بمعنای سرزمین تال و تازی آن (معرب) طالقان شده است.
زبان
گویشهای زبان تاتی از دستهٔ زبانهای ایرانی شاخه شمالباختری و بازماندهٔ یکی از گویشهای مادی هستند و به زبانهای تالشی، مازندرانی و گیلکی بسیار شبیه است. گویشهای این زبان روزگاری از قفقاز تا شمال خراسان گسترده بود ولی امروزه با ترکزبان و فارسیزبان شدن بخشی از شمالباختری ایران تنها جزیرههایی از گویشهای تاتی در منطقه به جا ماندهاست. بزرگترین این جزیرهها در شهر اشتهارد استان البرز، تاکستان، بوئینزهرا، استان قزوین و شهرستان طالقان دیده میشوند.
حیات وحش
گونههای جانوری در منطقه طالقان از جمله کل و بز وحشی، گربه وحشی، خرس، گراز و گرگ و انواع پرندگان است. همچنین محیطبانان موفق به مشاهده و عکسبرداری و فیلمبرداری از دو پلنگ ایرانی نر و ماده در کوههای طالقان شدهاند