درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

درجی، به طالقانی یعنی: دریچه سقفی خانه‌های قدیمی که رو به نور و هوای تازه باز می‌شد و نقش پررنگی در معماری، فرهنگ، افسانه‌ها و مراسمهای طالقانی دارد.

درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

درجی، به طالقانی یعنی: دریچه سقفی خانه‌های قدیمی که رو به نور و هوای تازه باز می‌شد و نقش پررنگی در معماری، فرهنگ، افسانه‌ها و مراسمهای طالقانی دارد.

درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

دوست عزیز سلام

طالقان، ولایتی اصیل و ریشه دار، با مردمانی نجیب و آرام و فرهیخته و فرهنگی غنی و ناب و بی‌بدیل است.
از نظر جغرافیایی، طالقان را نگین رشته کوه‌های البرز می‌دانند. دیاری محصور در کوه‌های جنوبی مازندران و گیلان، همسایه با کرج و الموتِ قزوین. با فاصله 166 کیلومتری از تهرانِ پایتخت.

این دیار، 86 پارچه آبادی دارد که برخی از روستاهای آن، به دلایل فرهنگی (مثل: روستای اورازان - زادگاه جلال آل احمد که کتابی هم به همین نام دارد) سیاسی مذهبی (مثل: روستای گلیرد - زادگاه آیت الله طالقانی، جاذبه‌های توریستی (مثل: روستای کرکبود - آبشار کرکبود و روستاهای حاشیه سد طالقان) و دلایل دیگر، آوازه‌ای جهانی دارند.
همچنین یکی از مرموزترین روستاهای ایران که به "ایستا" معروف است و در خود طالقان به "ترک آباد" شهرت دارد، در آن واقع شده است.

امّا بیشترین شهرت طالقان، مربوط به مفاخر و بزرگان آن است. از ابوذر زمان (آیت‌الله سید محمود طالقانی) و نویسنده خسی در میقات (مرحوم جلال آل احمد) گرفته تا شهید تیمسار فلاحی، دکتر حشمت، درویش خانِ اهل موسیقی و زنده یاد مریم میرزاخانی که مشتی است نمونه‌ی خروار در ذکر مفاخر و بزرگان طالقان.

ناحیه طالقان، زیستگاه حیات وحش وگونه‌های متنوع گیاهی است که واجد ارزش‌های تفرجگاهی هستند.
طالقان به غیر از آثار ارزشمند طبیعی که درخود جای داده‌است، اماکن زیارتی و تاریخی ارزشمندی نیز دارد که بر جاذبه‌های آن می‌افزایند.

زبان مردم طالقان از ریشه های فارسی - تاتی است.
ما در اینجا گرد هم جمع شده‌ایم تا طالقان خود را بهتر شناخته و در جهت احیای فرهنگ و زبان خود گام برداریم.

تمام تلاش و همت ما بر این است که زبان و فرهنگ و خاک طالقان عزیزمان، از هر گزند و آسیب، محفوظ بماند.

خُجیره هم زبانان، البرزیانِ نازنین، شمایی قدم مایی چُشمی سر.
به خودمانی زبان گپ بَزنیم تا ماندگار بُمانه.


برای ارتباط با ما
از طریق ایمیل به آدرس taleghanidarji@gmail.com مکاتبه کنید.

طبقه بندی موضوعی
بایگانی

۴ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «گته ده» ثبت شده است

اُجاره حلوا (خوراک هویج)

دوشنبه, ۱۵ ارديبهشت ۱۳۹۹، ۱۱:۲۸ ق.ظ

یکی از غذاهای محلی و خیلی قدیمی طالقان که در روستاهای اورازان و اطراف وجود دارد و این‌ روزها کمتر پخته می‌شود، اُجاره حلواست. البته حلوا بودن آن به این معنی نیست که شیرین و جزء شیرینی‌جات باشد. طالقانی‌ها علاوه بر حلواهای شیرین، به بعضی غذاها که حالت پوره دارد، حلوا می‌گویند. مثلاً دوپیازه در طالقان به سیبزینی حلوا مشهور است. این اُجاره حلوا هم خوراکی پوره مانند است که با هویج درست می‌شود. (به هویج در طالقان، اُجاره می‌گویند.)

مواد لازم:

  • عدس
  • هویج یا زردک (همان اّجارّه)
  • سیر ۲‌ق غ سرخ کرده
  • کمی نمک و زردچوبه و فلفل سیاه 

طرز تهیه:

ابتدا سیر را سرخ و عدس شسته شده را به آن اضافه می‌کنیم. همین که پخت، هویج یا زردک را خُرد و با کمی آب، به آن اضافه می‌کنیم. توجه کنید که زردک یا هویج باید بیشتر از عدس باشد.
بعد نمک و ادویه‌ها را افزوده و در انتهای پخت، مواد را با گوشت‌کوب لِه می‌کنیم طوری که همه مواد با هم مخلوط شود. این غذا خیلی آب دار نیست.
بعد از کوبیدن، به مدت ۳ یا ۵ دقیقه روی گاز با شعله کم حرارت ببیند، بعد غذا آماده است. این غذا با نان خورده می‌شود، مثل املت و به خاطر سیر و هویج و عدس خیلی مقویست. قدیمی‌ها کمی قورمه هم داخل این غذا می‌ریختند. اصل این غذا با هویج محلی یا همان زردک پخته میشه.

نوش جان

با سپاس از خانم سهیلا کیان (اهل روستای گته‌دِه طالقان) و کانال طالقانی‌ها

 

طبخ غذاهای محلی قدیمی، راهی خوشمزه و موثر در حفظ فرهنگ و میراث نیاکانمان است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۵ ارديبهشت ۹۹ ، ۱۱:۲۸
درجی طالقانی

آبشارهای طالقان

پنجشنبه, ۲۷ مهر ۱۳۹۶، ۱۰:۴۳ ق.ظ

آب در طالقان قداست و حُرمت فراوان دارد. این مایه حیات و آبادانی، عزیز جانِ طالقانیان است. به حمدالله، طالقان، منطقه ای پر آب و آبادان نیز هست و در آن، آبشارهای زیبایی واقع شده که به طور اجمالی به معرفی برخی از مشهورترین های آن، می پردازیم:


آبشار آسکان


آبشار آسکان طالقان در موقعیت جغرافیایی E5104 N3611 در استان البرز واقع است. در مسیر گردشگری که به روستای گته ده منتهی می‌شود سه راهی است که راهی به روستای گراب و درانتها به روستای آسکان دارد. اگر بخواهید به کنار آبشار بروید پس از عبور از میان درختانی که در کنار هم روییده‌اند به آبشار آسکان می‌رسید. این آبشار در فصول سرد حالتی یخ زده به خود میگیرد که بر جذابیتهای آن می افزاید. در این منطقه زیبا مسیرهای پیاده روی موجود است که گردشگران علاقه وافری به گذر از آن دارند. راه کندوان جاده چالوس به آزادبر، گردنه عسلک، گراب، گته ده، راه های مناسب برای پیاده روی اواخر بهار تا اوایل پائیز است. در شرقی ترین نقطه دره طالقان و درمیان کوه هایی عظیم، آبشار زیبای آسکان پذیرای عاشقان طبیعت است. روستای آسکان در 43 کیلومتری شرق شهرک طالقان واقع است. سراسر این آبشار در زمستان پر از قندیل های یخی بسیار زیبا می شود که جلوه خاصی از طبیعت به خود می گیرد. مسیر دسترسی به این آبشار ناهموار بوده و همراه داشتن امکانات کوهنوردی الزامی است. علاوه بر آبشار آسکان در دره های اطراف روستای جوستان نیز آبشارهای فصلی جوستان گزارش شده که در دسترسی به آن ها وسایل مناسب کوهنوردی را می طلبد.





آبشار اورازان

آبشار اورازان در موقعیت جغرافیایی E5052 و N3608 در استان البرز واقع است. روستایی واقع در دل کوههای البرز مرکزی 90 کیلومتری کرج و 12کیلومتری مرکز طالقان است. در شرق روستای اورازان و در پانزده کیلومتری شرق شهرک طالقان و در دامنه های شمالی رشته کوه طالقان واقع است. این روستا در مسیر گوران و گلیرد قرار گرفته است و مناظری بکر و زیبا دارد. اورازان از جمله روستاهای پر آب منطقه طالقان است و به واسطه چشمه های جوشان که حتی در سال های خشکی نیز پر آب بوده اند باغات وسیع گردو دارد. ر قسمت ورودی این روستا تپه ای واقع شده که با قدمت 4 هزار ساله نشان از سابقه طولانی این روستا دارد. در مرکز این روستا و در ضلع شمالی مسجد روستا چشمه آب گوارایی از زمین می جوشد که اهالی به آن اعتقاد زیادی دارند و آن را گرامی می شمارند. از کرامات چشمه این است که در سالهای خشکسالی شدید چشمه جوشان و جاری میباشد. معنای نام این روستا آب ریزان است.




آبشار سوهان

آبشار سوهان یکی از آبشارهای استان البرز است که در 25 کیلومتری غرب شهرک طالقان و 4 کیلومتری شمال غربی روستای سوهان قرار دارد. این آبشار در میان اهالی روستا به «چُره» معروف است زیرا در گویش مردم روستای سوهان واژه چُره به معنای آبشار و محلی است که آب از بالا به پایین می‌ریزد. البته اگر ارتفاع آب کم باشد، به آن چُرنا می‌گویند.




آبشار حیاط

این آبشار در ارتفاعات روستای سوهان طالقان قرار دارد. آبشار فصلی حیاط، در فاصله حدود 6 کیلومتری، شمال تا شمال شرقی روستای سوهان و در جنوب شرقی کوه بزرگ کله سنگ، قرار دارد. مسیر دسترسی، در ادامه مسیر آبشار سرخ بند، به سمت شمال حرکت می شود، تا به منطقه زمینکان، به صورت یک قطعه زمین دراز و مسطح، مشاهده شود. سپس در سمت دره شمال شرقی زمینکان، به سمت شمال و در پائین و سمت راست، کوه کله سنگ، در منطقه موسوم به حیاط، به خصوص فصل بهار، آبشار حیاط، به زیبائی، قابل مشاهده است. در حدود 3 ساعت، پیاده روی برای افراد متوسط، مورد نیاز است. آبشار حیاط، از سه وضعیت جداگانه، تشکیل شده است. ابتدا در حدود 3 متر، به صورت دو آبشار کوچک و هفت مانند و سپس در حدود 7 متر، دو آبشار در کنار هم و حدود 3 متر، به صورت آبشار یک پارچه، مشاهده میشود. آبشار در اواسط تابستان، خشک می شود.




آبشار خشکه چال

آبشار خشکه چال (سیاه چره) در ارتفاعات روستای سوهان طالقان قرار دارد. آبشار فصلی خشکه چال، بر روی سنگ های سیاه رنگ، که به آن سیاه چره گفته می شود، در فاصله تقریبی 7 کیلومتری شمال، روستای سوهان قرار دارد. مسیر دسترسیبه آبشار از طریق حله اوبار در شمال روستا و از مسیر راه مالرو، به بالای تپه روبا پشته و به سمت شمال، تا دره دانه خانی و گذر از گردنه گوشانی، و عبور از جیر خشکه چال و به سمت جر خشکه چال، در سمت شرق و پائین یال های غربی کوه کله سنگ، آبشار خشکه چال، در فصل بهار، خود نمائی می کند. در حدود 3 ساعت پیاده روی، برای افراد متوسط، مورد نیاز است. آبشار خشکه چال، در حدود 12 متر ارتفاع دارد و در فصل تابستان، خشک می شود.




آبشار سرخ بند

آبشار سرخ بند یا گرگ واز در ارتفاعات روستای سوهان طالقان قرار دارد. آبشار سرخ بند چره، در فاصله حدود 3 کیلومتری شمال شرق روستای سوهان قرار دارد، که نام دیگر آن آبشار گرگ واز است. مسیر دسترسی، در شرق روستای سوهان به سمت منطقه و نهر میان راه است. سپس از مسیر دره به سمت شمال و سرچشمه نهر جاری دارای مسیر پاکوب و راه مالرو است. بعد از حدود یک و نیم ساعت، پیاده روی، تپه ای با خاک قرمز مشاهده میشود. سپس در دو طرف دره، به صورت صخره ای بلند و سرخ رنگ، آبشار سرخ بند، مشاهده میشود. آبشارسرخ بند، در حدود 10 متر ارتفاع دارد و در تابستان کم آب است.





آبشار وری ید
آبشار وری ید دراستان البرز واقع است. آبشار وری ید یا به گویش محلی، وریدی چره، در فاصله حدود 5/4 کیلومتری، شمال روستای سوهان، قراردارد. مسیر دسترسی، در ادامه راه آبشار سیاه بند، به سمت شمال دره و نهر جاری در آن، حرکت می شود. از آبشار وری ید، در حدود یک تا یک و نیم ساعت، زمان برای رسیدن به آن، برای افراد متوسط، مورد نیاز است. آبشار وری ید، در حدود 7 متر ارتفاع دارد و در تابستان، بسیار کم آب می شود.




آبشار سیاه بند

آبشار سیاه بند یا به گویش محلی، سیاه بندی چُره، در فاصله حدود 2 کیلومتری، شمال روستای سوهان واقع شده است. مسیر دسترسی، محله اوبار در شمال روستا، سپس از جاده شنی و خاکی به سمت هفت چشمه، طی مسیر میشود. آنگاه از مسیر نهر جاری در هفت چشمه، به سمت شمال و سرچشمه آن، حرکت می شود. برای دسترسی به این آبشار در حدود یک ساعت، پیاده روی، برای افراد متوسط، مورد نیاز است. با رسیدن به منطقه ای که خاک و سنگ های آن، قرمز رنگ است، در ادامه، آبشار سیاه بند، مشاهده میشود. آبشار سیاه بند، در حدود 8 متر ارتفاع و در تابستان، بسیار کم آب می شود.




آبشار کرکبود

آبشار کرکبود که با نام آبشار کر نیز خوانده می‌شود، یکی از آبشارهای استان البرز است که در شمال شرقی روستای کرکبود در شهرستان طالقان قرار دارد (فاصله روستا تا آبشار در حدود 30 دقیقه است). این آبشار ارتفاع زیادی ندارد اما قدرت و حجم آب عبوری از آن که از دهانه‌ای باریک می‌گذرد، بسیار باشکوه جلوه می‌کند. این آبشار و رود خروشان آن از ارتفاعات حصارچال سرچشمه می‌گیرد. در مجاورت آبشار و در زیر صخره‌های کوه، حفره‌هایی وجود دارند که در نتیجه پیچیده شدن صدای آب در این فضاهای بسته امکان شنیدن صداهای دیگری وجود ندارد. روستای کرکبود در بخش بالا طالقان شهرستان طالقان واقع شده است.




آبشار تونو (ترنو) گزینان

آبشار تونو یا قره نو در شرق روستای جزینان (گزینان) دربند، واقع در هفت کیلومتری شمال شهرک طالقان و در نزدیکی رودخانه خُسبان واقع است.این آبشار از مسیر روستای بزج نیز قابل دسترسی می باشد. ارتفاع این آبشار دو پله ای و زیبا در حدود پنجاه متر است. آثار گسل بزرگی در صخره های اطراف آبشار به خوبی مشهود می باشد.





آبشار شله بن

آبشار شله بن که یکی از زیباترین آبشار های طالقان است و دارای طبیعتی بکر و ناب است. این آبشار از قلل خسبان سرچشمه گرفته و سپس رودخانه خسبان رود را تشکیل میدهد. آبشار شلبن(شله بن) در غرب روستای بزج در 10 کیلومتری شمال شهرک طالقان واقع شده است و مناظر طبیعی اطراف آن بسیار زیباست. این آبشار از سه طبقه تشکیل شده و در مسیر دسترسی به آن می توان از کوچه باغ های قدیمی روستای خُسبان و بُزَج نیز دیدن کرد.





آبشار کلارود

این آبشار در ارتفاعات روستای کلارود طالقان قرار دارد. کلارود، در 30 کیلومتری غرب شهرک طالقان و 3 کیلومتری شمال راه مالروی قزوین به طالقان قرار گرفته است. آبشار کلارود در میان دره ای پر از درختان سر سبز و شاداب قرار گرفته و در طول سال دارای طراوت خاصی است. این آبشار ارتفاعی در حدود 15 متر دارد. روستای کلارود یکی از روستاهای پایین طالقان است که در ضلع جنوبی رودخانه شاهرود در دو طرف دره بزرگی که از جنوب به طرف شمال آبخیز آن قرار دارد بنا شده است. این روستا به لحاظ موقعیت جغرافیایی وارتفاع، آب‌های جاری اطراف آن از بخش‌های مرتفع به صورت آبشار جریان دارد.




آبشار دربند گته ده

این آبشار در 2 کیلومتری جنوب روستای گته ده، در دره ای سرسبز و در میان تخته سنگهای عظیم قرار گرفته است. روستای گته ده با ارتفاع 2340 متر از سطح دریا از روستاهای بخش بالا طالقان از شهر طالقان بوده و از سمت شمال با روستاهای آسکان و دهدر از سمت شرق با روستای دراپی از سمت جنوب با کوه کهار و از سمت غرب با روستا ی جوستان همجوار میباشد. یکی از دو شاخه اصلی رودخانه طالقان که از این روستا می گذرد به نام همین روستا بایزرود نامیده می شود. شاخه دیگر به نام روستای باستانی و مخروبه عالی زن نامیده می شود که نشان از بسیار قدیمی بودن گته دارد. مسیر دره جنوبی روستا به آبشار دربند و قله کهار منتهی می گردد.




آبشار اوچان

آبشار اوچان یکی از آبشارهای روستای اوچان از توابع دهستان پایین طالقان شهرستان طالقان استان البرز می‌باشد.

۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۷ مهر ۹۶ ، ۱۰:۴۳
درجی طالقانی

رسم خاکستر یا نوروزک

دوشنبه, ۳۰ مرداد ۱۳۹۶، ۰۹:۱۲ ق.ظ

خاکستر یا نوروزک


یکی از رسوم قدیمیه گته ده، (از روستاهای طالقان) است که قدمت هزار ساله دارد.

بنا به گفته قدیمی ها که سینه به سینه به انها رسیده.

نوروزک، ۵ سالی بود که از رسم افتاده بود ولی دوباره تو سال ۱۳۸۳که بانی آن عده ای از اهالی روستا بودند، دوباره احیاء شد.

زمان بر گذاری رسم، ۴۵ تابستان که همان ۱۵مرداد ماه است می باشد.

بنا به گفته ها چون ۴۵ تابستان، کارهای اهالی روستا که شغلشان دامداری و کشاورزی بوده است سر شکن میشد و در آنن زمان به یاد اموات خود می افتادند و خیراتی میدادند. چگونگی دادن این خیرات بر این اساس بود.
هر خوانواده نسبت به وُسع مالی، یعنی هر آن چیز که می توانست داخل مجمعه میگذاشت و زنها، مجمعه را به سر میگذاشتند و میرفتند بر سر مزار درگذشتگان. گاهی تعداد مجمعه ها در قدیم ۷۰۰ عدد هم میشد. در آن روز اگر کسی با دیگری قهر بود، بزرگتر ها سعی میکردند که آشتیشون بدهند.
و وسیله هایی که در مجمعه بود را بین فقرا تقسیم میکردند.

همینطور حمامی و نگهبان گاو و فقرای ده و فقرایی که از روستاهای پایین می آمدند، پنیر و ماست و غیره را جمع میکردند و میبردند اما امروزه چون فقیر کمتر هست، بانیان و اهالی، همانجا دور هم جمع میشوند و وسایل خوراکی داخل مجمعه را میخورند.

و این مجلس رسم نوروزک به همین ترتیب به خوشی و شادی تمام میشود.

ارسالی از: کیان   #گته_ده


این مطلب در کانال طالقانیها منتشر شده است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۳۰ مرداد ۹۶ ، ۰۹:۱۲
درجی طالقانی

معرفی روستاهای طالقان: گته ده

دوشنبه, ۱۷ اسفند ۱۳۹۴، ۱۰:۰۸ ق.ظ

■ روستای گَته ده از روستاهای کوهستانی و سر سبز منطقه طالقان اسست که واقع درعرض جغرافیایی 36 10 32 و طول جغرافیایی 51 04 27   و 2400 متر ارتفاع از سطح دریا  از روستاهای بخش بالا طالقان از شهر طالقان بوده و از سمت شمال با روستاهای آسکان و دهدر از سمت شرق با روستای دراپی از سمت جنوب با کوه کهار  و از سمت غرب با روستا ی لمبران همجوار میباشد.

■ #آبشار #دربند گته ده در موقعیت جغرافیایی N360919 E510350 در استان البرز واقع است. این آبشار در 2 کیلومتری جنوب روستای گته ده، در دره ای سرسبز و در میان تخته سنگهای عظیم قرار گرفته است.

■ علاوه بر آبشار، در مرکز روستا #دو #خانه #مخروبه وجود دارد که به نظر می رسد از خانه های اعیانی #دوره #قاجار بوده است . در میان خانه های ویرانه و در محل هایی از کوچه های روستا که بنا به ضرورت اهالی حفاری صورت گرفته سفالهای نخودی و قرمز و نقش استامپی و زیرلعاب از دوران تاریخی و مختلف اسلامی یافت شده اسکه همگی آنها حکایت از استقرار دایم جمعیت در این روستا می نماید .

■ در فاصله ۲۰۰ متری غرب روستای گته ده #قبرستان #تاریخی وجود دارد که انبوه سنگ قبرهای موجود درآن حکایت از گستردگی و تعداد امواتی می کند که در قرون متمادی در آن دفن شده اند. برخی از قبرها متعلق به دوران اسلامی و برخی نیز دوره قبل از اسلام بوده و آثاری از سفالهای دوران تاریخی در آن یافت شده است . در قبرستان یاد شده ،حداقل پنج سنگ قبر متعلق به دوره صفویه وجود دارد که دارای تاریخ های متفاوت هستند. برای مثال یکی از آنها متعلق به ۱۰۷۵ هجری قمری است . به نظر می رسد با توجه به موقعیت این مکان که در معرض سیل بوده ،چندین بار برای قبرستان در قرون مختلف استفاده شده است.با توجه به نمونه سفالهای یافت شده ، می توان قدمت قبرستان را دوران تاریخی و اسلامی تعیین کرد .

#مطلب #ارسالی از :
آقای شهرام نظری از روستای سوهان

کانال طالقان نگین البرز


عکسها ارسالی از آقای رضا بکان از گته ده


۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۷ اسفند ۹۴ ، ۱۰:۰۸
درجی طالقانی