درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

درجی، به طالقانی یعنی: دریچه سقفی خانه‌های قدیمی که رو به نور و هوای تازه باز می‌شد و نقش پررنگی در معماری، فرهنگ، افسانه‌ها و مراسمهای طالقانی دارد.

درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

درجی، به طالقانی یعنی: دریچه سقفی خانه‌های قدیمی که رو به نور و هوای تازه باز می‌شد و نقش پررنگی در معماری، فرهنگ، افسانه‌ها و مراسمهای طالقانی دارد.

درجی: دریچه‌ای رو به فرهنگ، زبان، مردم و خاک طالقان

دوست عزیز سلام

طالقان، ولایتی اصیل و ریشه دار، با مردمانی نجیب و آرام و فرهیخته و فرهنگی غنی و ناب و بی‌بدیل است.
از نظر جغرافیایی، طالقان را نگین رشته کوه‌های البرز می‌دانند. دیاری محصور در کوه‌های جنوبی مازندران و گیلان، همسایه با کرج و الموتِ قزوین. با فاصله 166 کیلومتری از تهرانِ پایتخت.

این دیار، 86 پارچه آبادی دارد که برخی از روستاهای آن، به دلایل فرهنگی (مثل: روستای اورازان - زادگاه جلال آل احمد که کتابی هم به همین نام دارد) سیاسی مذهبی (مثل: روستای گلیرد - زادگاه آیت الله طالقانی، جاذبه‌های توریستی (مثل: روستای کرکبود - آبشار کرکبود و روستاهای حاشیه سد طالقان) و دلایل دیگر، آوازه‌ای جهانی دارند.
همچنین یکی از مرموزترین روستاهای ایران که به "ایستا" معروف است و در خود طالقان به "ترک آباد" شهرت دارد، در آن واقع شده است.

امّا بیشترین شهرت طالقان، مربوط به مفاخر و بزرگان آن است. از ابوذر زمان (آیت‌الله سید محمود طالقانی) و نویسنده خسی در میقات (مرحوم جلال آل احمد) گرفته تا شهید تیمسار فلاحی، دکتر حشمت، درویش خانِ اهل موسیقی و زنده یاد مریم میرزاخانی که مشتی است نمونه‌ی خروار در ذکر مفاخر و بزرگان طالقان.

ناحیه طالقان، زیستگاه حیات وحش وگونه‌های متنوع گیاهی است که واجد ارزش‌های تفرجگاهی هستند.
طالقان به غیر از آثار ارزشمند طبیعی که درخود جای داده‌است، اماکن زیارتی و تاریخی ارزشمندی نیز دارد که بر جاذبه‌های آن می‌افزایند.

زبان مردم طالقان از ریشه های فارسی - تاتی است.
ما در اینجا گرد هم جمع شده‌ایم تا طالقان خود را بهتر شناخته و در جهت احیای فرهنگ و زبان خود گام برداریم.

تمام تلاش و همت ما بر این است که زبان و فرهنگ و خاک طالقان عزیزمان، از هر گزند و آسیب، محفوظ بماند.

خُجیره هم زبانان، البرزیانِ نازنین، شمایی قدم مایی چُشمی سر.
به خودمانی زبان گپ بَزنیم تا ماندگار بُمانه.


برای ارتباط با ما
از طریق ایمیل به آدرس taleghanidarji@gmail.com مکاتبه کنید.

طبقه بندی موضوعی
بایگانی

۳۵ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «طالقانی گل و واش و سبزی» ثبت شده است

حسرت، پیغام آور پاییز

چهارشنبه, ۱۲ مهر ۱۴۰۲، ۱۱:۱۳ ق.ظ

#طالقانی_گل

 

                    گل حسرت...

گلی زیبا و در عین زیبایی، متفاوت

متفاوت چون در پاییز درمیا

نسّامه جا رشد مینه

برگ دی نُداره، فقط گل و یه کیشکه ساقه

#پیغام‌آور_پاییز

ایسه الآنان باغانی میان که راه میشی، کافیه سر به جیر باشی و نگاه منتظر حسرتانِ با لبخندی جواب هادی یِی

آها عزیزجان

با این گلی که حسرت بُهار را داره، مهربان باشیم.

 

متن و عکس از: سیمرغ

 

آقای ابوالفضل یزدانی برایمان نوشته‌اند:

گل حسرت برای من ارمغان‌آور حسرت و اندوه بسیار بود. حسرت و عبور سه ماه تعطیلات و ییلاق گذرانی.

متاسفانه هم ابتدا در دو مکان دوست داشتنی و خاطره انگیز برای من رویت می‌شد.

ابتدا اطراف چشمه‌ی پرده لو در خسبان. در کولج هم دقیقاً باغ کوچه پشت کارگاه پدر مرحوم استاد فرشید فلاحی به سمت «شناکن جا» تا این گلها را می‌دیدم، دلم هری می‌ریخت. یک جور تنفر خاص و عمیق داشتم. اصلاً عمداً گل حسرت را لگدکوب و پرپر می‌کردم.

 

گل حسرت به روایتی دیگر

سرمای اسفندماه در کوه و دشت و رودخانه‌ها خودنمایی می‌کرد. سوز سرمای دی را نداشت و از سرمای بهمن ماه گرم‌تر می‌نمود. برفها و یخها داشتند کم‌کم آب می‌شدند. گلها و گیاهان اسفندماه برای خودنمایی آماده می‌شدند. بوی دلاویز بهار از دوردست به مشام می‌رسید. عمونوروز در راه بود، ولی هنوز دشت و دمن خودش را برای پذیرایی از او آماده نکرده بود.

گل حسرت سر از خاک بیرون آورد. نفسی تازه کرد و به اطراف نگریست. خبری از بهار نبود.

شقایق‌های رنگارنگ با نسیم نمی‌رقصیدند. و شکوفه‌ها، باغ را روشن نکرده بودند‌. پرستوها هنوز خطهای مارپیچی خود را در آسمان ایجاد نکرده بودند. بلبل برگ گلی خوشرنگ در منقار نداشت.

گل حسرت به آسمان آبی نگاه کرد. پرنده‌های مهاجری را دید که درآسمان بالهایشان را گشوده و پرواز می‌کردند.

گل حسرت فریاد زند: پرنده‌ها، پرنده‌ ها، بهار نیامده است؟

اما پرنده‌ها پروازکنان رفتند. گل حسرت نا امید شده بود. ناگهان دسته‌ای از پرندگان مهاجر بالهای خودشان را جمع کردند

و اطراف گل حسرت روی زمین نشستند و به جمع‌آوری دانه‌های خشکیده گیاهان پرداختند.

گل حسرت با شادی از پرنده‌ای پرسید: بهار نیامده است؟

آنها گفتند: نه نیامده است. ما به سرزمینی می‌رویم که بهار آمده است.

گل حسرت گفت: به سلامت! من هم در آرزوی بهار شکوفا شده‌ام اما نمی توانم همراه شما بیایم. سلام مرا به شکوفه‌ها برسانید.

گل حسرت چند روزی در انتظار بهار ماند، اما بهارش نیامد. گلبرگهایش را پرپر کرد و در زیر زمین به خواب رفت.

مدتها گذشت... بهار آمد و دستی به شاخه‌ها و گلها کشید. سری به قله‌ها زد و برفهای نقره‌ای را به جوی‌های درخشانی تبدیل کرد. نگاهی هم به چشمه رساند و اطرافش را فرشی از گل وسبزه گسترد. همه جا بهاری شد ولی گل حسرت سر از خاک بیرون نیاورد‌.

مدتی دیگر گذشت... بهار از دشت و صحرا رخت بربست و تابستان جای او را گرفت.

خورشید به تاخت و تاز پرداخت. میوه‌ها روی شاخه‌های درختان، بر زیبایی طبیعت می‌افزودند. صیفی‌جات زینت‌بخش جالیزها شدند. تابستان هم خداحافظی کرد ولی گل حسرت بیدار نشد که نشد.

بالاخره پاییز فرا رسید و طبیعت رنگین شد. گل حسرت ناگهان از خواب بیدار شد و صحرا را فرا گرفت. گلبرگهای سپیدش همه جارا سپیدپوش کرد.

گل حسرت از پرندگان، از درختان، از باد پرسید: بهار نیامده است؟

همه گفته: بهار آمد و رفت. تابستان هم هنرنمایی کرد و رفت. اکنون پاییز رسیده است.

و اینگونه گل حسرت درحسرت بهار ماند و ماند.

heartbroken heart

متن (با اندکی تغییرات و ویرایش): ل، بهرامیان - کانال گردش قلم

ارسالی از استاد فرشید فلاحی

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۲ مهر ۰۲ ، ۱۱:۱۳
درجی طالقانی

کاسنی و شلانُک بَلگه

سه شنبه, ۲۱ تیر ۱۴۰۱، ۰۹:۵۴ ق.ظ

سلام دوستان، صبحتان به خیر و شادکامی

بهترین وقت برای چیدن کاسنی زمانی هست که گیاه، گُل کرده، یعنی الان.

کاسنی گیاه دارویی بسیار مفیدیه که از دمنوش اون می‌تونید استفاده کنید. یادتون نره اولاً مصرف بیشتر و مداوم کاسنی، حتماً تحت نظر پزشک باشه. ثانیاً گیاه رو از ریشه درنیاریم تا سالهای بعد هم سبز بشه و دربیاد.

بانو شهناز سلطانیان از دیزانِ همیشه زیبا

 

 

روزگارِ خوشِ طالقان جان، هم اینک

با شیلانُک بَلگانی کو اَفتویی بیخ، خُشک میبُن.

آقای اکبر شعبانی از صمغ‌آبادِ روشن و پُربار

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۱ تیر ۰۱ ، ۰۹:۵۴
درجی طالقانی

پیر سنبل یا زبان طلا

چهارشنبه, ۱۷ شهریور ۱۴۰۰، ۰۹:۴۱ ق.ظ

پیر سنبل، گیاهی که هیچ جایِ دیگری نمی‌رود!

عکس از: بانو مهتاب انارکی

گیاهی که از همه جای دنیا، فقط ایـران و آن هم دامنه‌های البرز را برای روییدن انتخاب کرده است.

بوته گیاه «زبان طلا» یا «پیر سنبل» را حتماً در کوه‌های طالقان جانمان دیده‌اید.

گیاهی اندیمک و بومی که خواص دارویی دارد و محل زندگیش در محدوده البرز مرکزی است و هیچ جایِ دیگر دنیا، پیدا نمی‌شود.

این بار اگر از کنارِ این نازگیاه گذشتید، با لبخند مهربان‌تری نگاهش کنید، چرا که وفاداری ریشه‌هایش به خاک البرز عمیقاً ستودنی است.  

این گیاه را در طالقان، به نام‌های اُسـّاک یا سُنَح (صُنح یا سنه) می‌شناسند و برخی چوپان‌ها به آن «خَر کَلَم» می‌گویند.

اگر طالقانی اصیل باشی، حتماً در کوه، حداقل یک بار با استفاده از برگ‌های این گیاه که به صورت کاسه درمی‌آید، آب خورده‌ای. گیاهی نایاب که در کوه‌های دنبلید و اورازان به فور یافت می‌شود.

 

 

منبع عکس: ایزدبانوی گل‌ها

 

پیر سنبل یا زبان طلا، با نام علمی:  Ligularia persica یک گونه گیاه علفیِ چند ساله است که انحصاری ایران است و در ارتفاعات کوهستانی البرز می روید .
منبع: کتاب فرهنگ نامهای گیاهان ایران، نوشته: ولی الله مظفریان، صفحه 320

 

۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۷ شهریور ۰۰ ، ۰۹:۴۱
درجی طالقانی

عاشقی با شقایق

يكشنبه, ۸ تیر ۱۳۹۹، ۰۸:۳۵ ق.ظ

میشا خِعلی راحت عاشُق گردی

مُن خودُم یه چَن سالی هسته که عاشُق گِردی‌یَم

عاشُقِ داری بَلگان

عاشُقِ سَبزِ واشانی نَمِ بو

عاشُق آلاله‌هان وَختی بادی میان می‌رَخصُن...

برگردانی آزاد از شعر فروغ فرخزاد

 

سلام

صُبحتان پُر از عاشقی خُجیرانم

این قشنگِ توقولی یی جور، زندگیتان آباد

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۸ تیر ۹۹ ، ۰۸:۳۵
درجی طالقانی

بازم خوراکهای خوشمزه با سبزی کوه

جمعه, ۲۹ فروردين ۱۳۹۹، ۱۲:۰۰ ب.ظ

 

خُب خُب... دلبرجانی که در عکس مشاهده مینین:

سبزی پلو با شوروک و پیازک و شِنگ و قَزیاغه هست

که در معیت حضرت گزنه کوکو تشریف بیارده درجی

 

با تشکر فراوان از آشپز هنرمند: سرکار خانم شهناز فلاحی (کولج و حسنجون)

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۹ فروردين ۹۹ ، ۱۲:۰۰
درجی طالقانی

یک گیاه و این همه اسم

پنجشنبه, ۲۸ فروردين ۱۳۹۹، ۱۰:۱۴ ق.ظ

#گیاهان_طالقان

وَچه جان مواظب باش زَردِ گُلانِ لَگه ناکِنی!

اینان یه خُجیرِ تره هَستُن، نَنه میخوا اونانی هَمرا پِلو بَپُچه

زمبالک، قمبلیک، چالو، آلاله برفی

 

یکی از اولین گیاهان کوهستانی که در همان روزهای ابتدایی تغییر فصل از زمستان به بهار، سر از خاک می گشاید و چشم روستاییان دامنه نشین را به جمال خود روشن می کند، این سبزی کوتاه قد با گلهای زرد زیباست که چون از کنار برفهای باقیمانده از زمستان، سرک می کشد، به آن آلاله برفی یا آلاله برفزی می گویند.

آری این گیاه از خانواده آلاله هاست و نام علمی آن ficaria kochii می باشد اما نامهای دیگری نیز دارد.

مثلا در همین طالقان خودمان به آن زمبالک یا زومبالیک (بالا طالقان)، قمبلیک یا قمبلکی (میان طالقان)، چالو یا چَلو (پایین طالقان) و کل یا کچل ازقی (صمغ آباد) می گویند.

در گیلان و مازندران به نامهای کولوک، ماس گول، برف لیم (یا وَرف لیم) و مگسبارک خوانده می شود.

در حالیکه در مناطق دیگر به برف نمک و مرغی هم مشهور است، شمرونی ها به آن زرد مرغک می گویند.
نام ترکی آن هم قار تره سی است.

این گیاه با آب شدن برفها در دامنه کوه و حتی زمینهای مسطح باغی، می روید و مصرف خوراکی دارد چون بسیار خوشمزه و خوش طعم است.
از آن در تهیه پلو، آش، کوکو و تره (بورانی) استفاده می شود.

در مورد خواص آن اطلاعات زیادی در دست نیست و گفته شده که خاصیت میکروب کُشی دارد اما افراط در مصرف آن مجاز نمی باشد.
همچنین گلهای اون مولد گرده با شهد متوسط است که جذابیت خوبی برای زنبورهای عسل دارد.

 

   🍃🙏  با تشکر از آقایان روزبه اجلالی، ابراهیم صابری و خانمها پروانه جوکار، رقیه صفی، مریم قادری و شهناز سلطانیان که در تهیه این مطلب مشارکت نموده اند.

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۸ فروردين ۹۹ ، ۱۰:۱۴
درجی طالقانی

گزنه

چهارشنبه, ۲۶ تیر ۱۳۹۸، ۰۳:۲۴ ب.ظ


این گیاهی که در عکس مِینین، گَزنه نام داره

این گیاه، خواص بیشمارِ دارویی داره در درمان و پیشگیری از بیماریها

نظیر دیابت و رویش مو

همینطور اونی هَمرا یه خُجیره غذا بَپُت میبو به نام: تَره گزنه که هامون بورانی هسته

علاوه بر اینها یکی از موثرین ابزار در دست گت تران برای تربیت طالقانی وَچکان هسته که نقش بسیار مهمی در درس بُخواندن اوشان ایفا نموده است!! نیشخندزبان


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۶ تیر ۹۸ ، ۱۵:۲۴
درجی طالقانی

انواع غذاها با کنگر

چهارشنبه, ۲۹ فروردين ۱۳۹۷، ۱۲:۱۱ ب.ظ

فصل بهار، موسم انواع سبزیهای کوهی است که با آنها می توان خوراکها و غذاهای خوشمزه و سالمی تهیه کرد.
یکی از این سبزیها، کنگر است و درباره خواص آن، قبلاً صحبت کردیم.
حال می خواهیم چند نمونه از غذاهایی که با این سبزی پر خاصیت درست می شود را معرفی کنیم.




🍲 خورشت کنگر
با سبزی خورشتی (نعناع و جعفری)، گوشت، کنگر، پیاز و ادویه و چاشنی های ترش، طبخ می شود و طعمی شبیه خورشت کرفس یا قرمه سبزی دارد.



🍲 خورشت قیمه کنگر
شبیه خورشته قیمه بادمجان است.
یعنی یک خورشت قیمه (با گوشت و لپه و پیاز و ادویه و رب گوجه فرنگی) درست کرده و در آخر، کنگرهایی که از قبل تفت داده اید را به آن اضافه می کنید.



🍛 کنگر پلو
در این پلو از والک هم استفاده می شود.
کنگرها را بعد از پاک کردن و شستن، با کمی آب بخارپز می کنند و همراه با والکهای خرد شده، لابلای برنج سفید آبکشی شده می ریزند و برای مدت یک ساعت دم می کنند.
برای خوش طعم شدن این پلو، حتماً از کره یا روغن حیوانی استفاده کنید.
همچنین می توانید به جای والک یا همراه با آن، از تره فرنگی استفاده نمایید.



🍵 آش کنگر
حبوبات آن می تواند نخود، لپه، برنج و یا بلغور گندم باشد. بعد از پختن حبوبات، کنگرهای خرد شده را همراه با کمی سبزی آش به آن اضافه می کنید. استفاده از سبزی، الزامی نیست.
در آخر، یکی از چاشنی های مورد علاقه خود را به آن می زنید. (کشک، دوغ یا سرکه)
این آش را با پیاز داغ فراوان سِرو می شود.
در بعضی شهرها به آن آب قلم و تخم مرغ هم اضافه می کنند.



🍜 سوپ کنگر
مثل سوپ شیر، با کره، سینه مرغ، پیاز، آرد گندم، شیر و کنگر درست می شود.
کنگرها باید خرد و با کره تفت داده شود و در آخر به سوپ اضافه گردد.



🍚 ماست کنگر
یک میان وعده سالم و خوشمزه است. چون ماست، طبعی سرد و کنگر، طبع گرم دارد، مُصلح آن محسوب می شود.
کنگرها را بخارپز کرده، یا به صورت خام و ریزشده در ماست بریزید و با کمی نمک، میل نمایید.



🥗 سالاد کنگر
کنگر خام یا بخارپز شده را با انواع دیگری از سبزیجات دلخواه، مخلوط کرده و با سس مورد نظر، سرو نمایید.



نوش جان، سالم باشید.


تهیه کننده: سیده مریم قادری #اورازان

گروه تولید محتوای درجی



۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۹ فروردين ۹۷ ، ۱۲:۱۱
درجی طالقانی

کنگر

چهارشنبه, ۲۹ فروردين ۱۳۹۷، ۰۹:۴۵ ق.ظ

🌿🌾🌷 🌱☘️🌼

        🔻 طالقانی گل و واش و سبزی 🔺

🔸 کنگر
کنگر از نوبرانه های بهاریه که مردم شهرهای مختلف ایران، اونو دوست دارند و در فصل بهار، کیسه به دست برای چیدن اون به دامنه کوه می‌روند.

کنگر، در خورشت، آش و سوپ استفاده می شود. حتی می توان آن را در سالاد یا ماست، به صورت خام خورد.

از کنگر در تولید پنیر هم استفاده می شود. این سبزی با آنزیم‌هایی که دارد می‌تواند با غلظت یک بر 150 هزار، شیر را لخته و پنیر تولید کند.

همچنین  دانه کنگر نیز حاوی روغنی است که از آن در تهیه صابون، شامپو و پولیش‌ها استفاده می‌کنند.

کنگر خواص بسیار زیادی دارد اما برای بعضی مریضی ها مضر و خطرناک است.
 

🔸 خواص کنگر
از رسوب چربی در رگها جلوگیری کرده و کاهنده کلسترول و تری گلیسیرید خون است.

خنتی کننده سموم کبدی و محافظ کبد است و در درمان نارسایی کبد کمک می کند.

کنگر در ضمن منبع غنی پتاسیم هم هست.

کنگر ضدعفونی کننده، اشتها آور و هضم کننده غذاست و مصرف آن باعث تقویت دستگاه گوارش شده و به هضم غذا کمک می کند و اشتها را افزایش می دهد.

احتمال بروز سرطان را کاهش داده و در ضمن قلب را نیز تقویت می‌کند.

 اثرات دیگر آن شامل: ضد درد، ضد التهاب، درمان کم خونی بعد ازجراحی، درمان یرقان، ضد تجمع پلاکتها و رقیق کردن خون، ضد تهوع، ضد نفخ، خلط آور، مُسهل و ادرار آوری است.


🔸 چه کسانی بهتر است کنگر نخورند؟
زنان باردار، کودکان، بیماران مبتلا به بیماری شدید کبدی یا کلیوی از مصرف برگ کنگر پرهیز کنند.

از آنجایی که برگ‌های کنگر محرک انقباض کیسه صفراست. افرادی که سنگ کیسه صفرا دارند، نباید آن را مصرف کنند؛ چرا که افزایش انقباض کیسه صفرا منجر به انسداد مجاری و حتی پارگی کیسه صفرا می‌شود.

همچنین اشخاصی که نسبت به کنگر یا خواص سینارین حساسیت دارند، باید از مصرف این گیاه پرهیز کنند.


🔸 نکات مهم
خوردن کنگر به افرادی که گرم‌مزاج هستند توصیه می‌شود.

از اونجایی که طبیعت گرم و خشک دارد، می توان آن را با ماست هم خورد.
 
برگ‌های آن تیغ‌های ریز و تیزی دارند، لذا هنگام چیدن و پاک کردن مراقب دستان خود باشید. بهتر است از دستکش استفاده کنید.


تهیه شده در گروه تولید محتوای درجی

آشنایی با طبیعت زیبای طالقان در کانال و وبلاگ درجی 👇🏻👇🏻👇🏻
TaleghaniDarji
🍒🍇🍓🍎🍅




۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۹ فروردين ۹۷ ، ۰۹:۴۵
درجی طالقانی

موش گَوَن

سه شنبه, ۲۹ اسفند ۱۳۹۶، ۱۱:۱۰ ق.ظ

موش گُون یا اولُ گُون

گیاهی کوهستانی  و نوعی گون که در کوههای مناطق کوهستانی که دارای خاک نرم و رسی باشند رشد می یابد و در جلوگیری از فرسایش خاک نقش بسزایی دارد.که در کوههای طالقان به وفور یافت میشود.

به همگان بیاموزیم اوقاتی را که در کوه به گشت و گزار سپری میکنیم از آتش زدن این گیاه اکیدا خودداری کنیم.
برای تشکیل هر گون به اندازه شکل زیر زمانی معادل ۵۰ سال نیاز است.


📷:سید حمید میرنورالهی

با سپاس از کانون فرهنگی اورازان


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۹ اسفند ۹۶ ، ۱۱:۱۰
درجی طالقانی